Thursday, February 4, 2021

Permaculture (13)


Permaculture System တွင် ပါဝင်သော အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်များ
======================================
အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်များသည်စနစ်၏စွမ်းဆောင်ရည်နှင့်ကုန်ထုတ်စွမ်းအားကိုPermaculture System site design တွင် အမြဲလိုလို ထည့်သွင်းမွေးမြူ လေ့ရှိပါတယ်။
တိရိစ္ဆာန်များ၊ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များနှင့် သဘာဝ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များသည် ရေ ရှည် ်တည်တံ့သောဂေဟစနစ်၏အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ကြပါတယ်..။
သုတေသနပြုချက်အရ တိရစ္ဆာန်များရဲ့ ပါဝင် မှု နှင့် ပံ့ပိုးမှုမရှိပါကဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ သမာဓိစွမ်းအားလျော့နည်းသွားခြင်း ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်…။
Permaculture System တွင်ပါဝင်တဲ့ ပေါင်းပင်ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ မျိုးစေ့များဖြန့်ဖြူးခြင်းနှင့်ပိုးမွှားထိန်းသိမ်းခြင်း တွေ မှာ တိရိစ္ဆန် တွေ က အရေးပါလှပါတယ်..။ အပင် ကြွင်းအပင်ကျန် များ မှ အာဟာရများကို တိရိစ္ဆာန်များမှတဆင့် အဟာရသံသရာ လည်ပတ်စေတယ်…ဆိုတာ နားလည် ထားဘို့လိုအပ်ပါတယ်။
တိရိစ္ဆာန်များစွာကိုနွား၊ ဆိတ်၊ ကြက်၊ ငန်း ၊ ကြက်ဆင်၊ ယုန်၊ တိရိစ္ဆာန်များကိုမည်သို့အသုံးချနိုင်သည်ကို ပိုမိုတိကျသောရှင်းလင်းချက်ကို Permaculture System မှာတွေ့ရပါလိမ့်မယ်။
တချို့သော သြဂဲနစ် စိုက်ပျိုးရေးခြံများတွင် ကြက်များ ကို အုပ်ဆောင်းများ ဖြင့် အလှည့်ကျ လွှတ်ကျောင်း ခြင်းဖြင့် မြေဆီလွှာ ကောင်းမွန်အောင် ဆောင်ရွက်တတ်ကြပါသေးတယ်..။
ကြက်တွေက မြေဆီလွှာ ကို ယက်ခါ ယက်ခါ အစာစား တတ်ပြီး စွန့် ပစ်တဲ့အညစ်အကြေးက မြေဆီလွှာအတွက် နိုက်တြိုဂျင် ပါဝင်မှု မြင့်မားသော မြေသြဇာ တွေဖြည့်တင်းပေး လေ့ရှိပါတယ်..။
စိုက်ပျိုးပင် တွေ ကို စီမံအုပ်ချုပ် ဘို့ မထိခိုက်စေတဲ့ မွေးမြူရေး ဖြစ်ရန် ဇုန် နယ် ခွဲခြား သတ်မှတ်စီမံရန် လိုအပ်ပါတယ်..။
သို့သော်လည်း
တိရိစ္ဆာန်များသည် အပင်များထက်ပိုမိုပြီး ဂရုစိုက်မှုကို တောင်းဆိုတတ်တာ မို့ နေ့စဉ် ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက် ရန်တော့ အရေးကြီး လှ ပါတယ်..။
နာမည် ကျော် သြဂဲနစ် စနစ် ကို စတင်တည်ထောင်ရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ Sir Albert Howard “The health of soil, plant, animal and man is one and indivisible.”
ကတော့ ဒီလို ပြောခဲ့ဘူးပါတယ်..။
ရေရှည် တည်တံ့စေတဲ့ စိုက်ပျိုးရေးစနစ် မှာ မြေဆီလွှာ ရဲ့ ကျန်းမာရေး ၊ သစ်ပင်များ ရဲ့ ကျန်းမာရေး ၊ စားသုံးသူ စိုက်ပျိုးသူ တို့ရဲ့ ကျန်းမာရေး နဲ့ အိမ်မွေး တိရိစ္ဆာန် ၊ သဘာဝ အားဖြင့်ရှိနေတဲ့ သတ္တဝါတိုရဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုတာ ခွဲခြား လို့ မရ တဲ့ ကိစ္စရပ်တွေပါလို့ သူကဆိုခဲ့တယ်..။
“Mother earth never attempts to farm without livestock”.နောက်သူက ထပ်မံဆိုပါတယ်…။ ကျွန်မတို့ရဲ့ မိခင်ကမ္ဘာမြေ မှာ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ဘို့ဆိုရင် အိမ်မွေး တိရိစ္ဆန် တို့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ မပါဝင်ပဲမဖြစ်နိုင်ပါဘူး လို့ လည်းထောက်ပြခဲ့ပါတယ်..။
တချို့သော Permaculture System မှာ Wild Life Animals တွေပါဝင်နေထိုင်နိုင်ရန် အတွက်ပါ လုပ်ဆောင်လေ့ရှိကြပါတယ်..။
ဒီအခန်းကဏ္ဍ မှာ ဆိုရင် သတ္တဝါတွေသာမက ပဲ အင်းဆက် တွေ ၊သဘာဝ ပိုးမွှား တွေကိုချေမှုန်းနှိမ်နင်း မပစ်ပဲ သူတို့ နေထိုင်နိုင်ဘို့ သဘာဝပေါက်ပင်တွေကို ပါ စိုက်ပျိုး စေပါတယ်..။
အင်းဆက်ဆွဲဆောင်သော အရောင်ပါတဲ့ ပန်းလှလှတွေပွင့်တဲ့ ပန်းပင်များပါ စိုက်ပျိုးကြပါတယ်…။
ဒီနေရာ မှာ အဲလ်ဘတ်အိုင်းစတိုင်း ရဲ့ အဆိုအမိန့်တစ်ခုကိုလည်းကိုးကားကြပါတယ်..။
“If the bee disappears from the surface of the earth, man would have no more than four years to live.”
ကမ္ဘာ ပေါ် မှာ ပျားမျိုးစိတ် ပျောက်ကွယ် မယ် ဆိုရင် လူမျိုးစိတ်သည်လည်း နောက်ထပ် ၄နှစ်သာ အသက်ရှင် ရပ်တည် နိုင်ပါလိမ့်မယ် ဆိုတဲ့အယူအဆပါ။
တချို့ ကလည်း ဒီအဆို ကို မပြောခဲ့ပါဘူး လို့ ပြန်လည် ညင်းဆိုတဲ့ အဆို အမိန့် တွေပေါ်ထွက်ခဲ့ပါသေးတယ် ။
ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်ပေါ့နော် … ပျားဆိုတဲ့ သတ္တဝါလေး ကတော့ ကျွန်မတို့ စိုက်ပျိုးရေး မှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍ မှာ ရှိနေပြီး ပိုးသတ်ဆေးသုံး စိုက်ပျိုးရေးကတော့ အကျိုးပြုအင်းဆက်တွေ ကို ပိုးသတ်ဆေး အောက်မှာ ဆုံးရှုံး ပျောက်ကွယ် စေတာ ကတော့ညင်းမရတဲ့ အချက်ဖြစ်ပါတယ်..။
ပေါင်းသတ်ဆေး၊ ပိုးသတ်ဆေး တွေက မြေပေါ်တွင်သာမက မြေအောက် မှာရှိတဲ့ Soil Bio-diversity ကိုပါ တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် သေဆုံးစေလျက်ရှိပါတယ်..။
Micro-organism လို့ ခေါ် တဲ့မြေ ထဲ မှာ နေထိုင်တဲ့အလွန်သေးငယ် တဲ့သက်ရှိတွေ ပကတိ မျက်စိ နဲ့ မမြင်နိုင်တဲ့ အဏုဇီဝ ပိုးလေးတွေကတော့
လူ တိရိစ္ဆာန် တို့ နေ့စဉ် စားသုံးနေကြတဲ့ အစားအစာ ကို အဓိက ဖန်တီးပေးနေသူ တွေ ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ က သေးလွန်းလို့ မမြင် နိုင်ကြတာအမှန်ပါပဲ..။
ထို သဘာဝ သက်ရှိ အင်းဆက် ၊ ကျေးငှက်သာရကာ တို့ ၊အဏုဇီဝ တို့ကို သာ ရှင်သန် စေရန် ထိန်းသိမ်းပြီး အိမ်မွေး တိရိစ္ဆန် များမွေးမြူခြင်းမရှိတဲ့ Permaculture System ကို တော့ သက်သတ်လွတ် အခြေတကျ ဥယျာဉ်ခြံ စိုက်ပျိုးရေး( vegan Permaculture ) လို့ ခေါ်ပါတယ်..။
Permaculture (13)
Permaculture System တြင္ ပါဝင္ေသာ အိမ္ေမြးတိရိစၧာန္မ်ား
======================================
အိမ္ေမြးတိရိစၧာန္မ်ားသည္စနစ္၏စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ကုန္ထုတ္စြမ္းအားကိုPermaculture System site design တြင္ အျမဲလုိလုိ ထည့္သြင္းေမြးျမဴ ေလ့ရွိပါတယ္။
တိရိစၧာန္မ်ား၊ အိမ္ေမြးတိရစၧာန္မ်ားႏွင့္ သဘာဝ ေတာရိုင္းတိရစၧာန္မ်ားသည္ ေရ ရွည္ ္တည္တံ့ေသာေဂဟစနစ္၏အေရးပါေသာ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ၾကပါတယ္..။
သုေတသနျပဳခ်က္အရ တိရစၧာန္မ်ားရဲ႔ ပါဝင္ မႈ ႏွင့္ ပံ့ပိုးမႈမရွိပါကေဂဟေဗဒဆိုင္ရာ သမာဓိစြမ္းအားေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္…။
Permaculture System တြင္ပါဝင္တဲ့ ေပါင္းပင္ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ မ်ိဳးေစ့မ်ားျဖန႔္ျဖဴးျခင္းႏွင့္ပိုးမႊားထိန္းသိမ္းျခင္း ေတြ မွာ တိရိစၦန္ ေတြ က အေရးပါလွပါတယ္..။ အပင္ ၾကြင္းအပင္က်န္ မ်ား မွ အာဟာရမ်ားကို တိရိစၧာန္မ်ားမွတဆင့္ အဟာရသံသရာ လည္ပတ္ေစတယ္…ဆုိတာ နားလည္ ထားဘုိ႔လုိအပ္ပါတယ္။
တိရိစၧာန္မ်ားစြာကိုႏြား၊ ဆိတ္၊ ၾကက္၊ ငန္း ၊ ၾကက္ဆင္၊ ယုန္၊ တိရိစၧာန္မ်ားကိုမည္သို႔အသုံးခ်နိုင္သည္ကို ပိုမိုတိက်ေသာရွင္းလင္းခ်က္ကို Permaculture System မွာေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
တခ်ဳိ႔ေသာ ၾသဂဲနစ္ စုိက္ပ်ဳိးေရးျခံမ်ားတြင္ ၾကက္မ်ား ကုိ အုပ္ေဆာင္းမ်ား ျဖင့္ အလွည့္က် လႊတ္ေက်ာင္း ျခင္းျဖင့္ ေျမဆီလႊာ ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္တတ္ၾကပါေသးတယ္..။
ၾကက္ေတြက ေျမဆီလႊာ ကုိ ယက္ခါ ယက္ခါ အစာစား တတ္ၿပီး စြန္႔ ပစ္တဲ့အညစ္အေၾကးက ေျမဆီလႊာအတြက္ ႏုိက္ႀတုိဂ်င္ ပါဝင္မႈ ျမင့္မားေသာ ေျမၾသဇာ ေတြျဖည့္တင္းေပး ေလ့ရွိပါတယ္..။
စိုက္ပ်ဳိးပင္ ေတြ ကုိ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ ဘုိ႔ မထိခုိက္ေစတဲ့ ေမြးျမဴေရး ျဖစ္ရန္ ဇုန္ နယ္ ခြဲျခား သတ္မွတ္စီမံရန္ လုိအပ္ပါတယ္..။
သုိ႔ေသာ္လည္း
တိရိစၧာန္မ်ားသည္ အပင္မ်ားထက္ပိုမိုၿပီး ဂရုစုိက္မႈကုိ ေတာင္းဆိုတတ္တာ မုိ႔ ေန႔စဥ္ ၾကည့္ရႈေစာင့္ေရွာက္ ရန္ေတာ့ အေရးႀကီး လွ ပါတယ္..။
နာမည္ ေက်ာ္ ၾသဂဲနစ္ စနစ္ ကုိ စတင္တည္ေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့သူ Sir Albert Howard “The health of soil, plant, animal and man is one and indivisible.”
ကေတာ့ ဒီလုိ ေျပာခဲ့ဘူးပါတယ္..။
ေရရွည္ တည္တံ့ေစတဲ့ စုိက္ပ်ဳိးေရးစနစ္ မွာ ေျမဆီလႊာ ရဲ႔ က်န္းမာေရး ၊ သစ္ပင္မ်ား ရဲ႔ က်န္းမာေရး ၊ စားသုံးသူ စုိက္ပ်ဳိးသူ တုိ႔ရဲ႔ က်န္းမာေရး နဲ႔ အိမ္ေမြး တိရိစာၦန္ ၊ သဘာဝ အားျဖင့္ရွိေနတဲ့ သတၱဝါတုိရဲ႔ က်န္းမာေရးဆုိတာ ခြဲျခား လုိ႔ မရ တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြပါလုိ႔ သူကဆုိခဲ့တယ္..။
“Mother earth never attempts to farm without livestock”.ေနာက္သူက ထပ္မံဆုိပါတယ္…။ ကၽြန္မတုိ႔ရဲ႔ မိခင္ကမၻာေျမ မွာ စုိက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ဘုိ႔ဆုိရင္ အိမ္ေမြး တိရိစၦန္ တုိ႔ရဲ႔ အခန္းက႑ မပါဝင္ပဲမျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး လုိ႔ လည္းေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္..။
တခ်ဳိ႔ေသာ Permaculture System မွာ Wild Life Animals ေတြပါဝင္ေနထုိင္ႏုိင္ရန္ အတြက္ပါ လုပ္ေဆာင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္..။
ဒီအခန္းက႑ မွာ ဆုိရင္ သတၱဝါေတြသာမက ပဲ အင္းဆက္ ေတြ ၊သဘာဝ ပုိးမႊား ေတြကုိေခ်မႈန္းႏွိမ္နင္း မပစ္ပဲ သူတုိ႔ ေနထုိင္ႏုိင္ဘုိ႔ သဘာဝေပါက္ပင္ေတြကုိ ပါ စုိက္ပ်ဳိး ေစပါတယ္..။
အင္းဆက္ဆြဲေဆာင္ေသာ အေရာင္ပါတဲ့ ပန္းလွလွေတြပြင့္တဲ့ ပန္းပင္မ်ားပါ စုိက္ပ်ဳိးၾကပါတယ္…။
ဒီေနရာ မွာ အဲလ္ဘတ္အုိင္းစတုိင္း ရဲ႔ အဆုိအမိန္႔တစ္ခုကုိလည္းကုိးကားၾကပါတယ္..။
“If the bee disappears from the surface of the earth, man would have no more than four years to live.”
ကမၻာ ေပၚ မွာ ပ်ားမ်ဳိးစိတ္ ေပ်ာက္ကြယ္ မယ္ ဆုိရင္ လူမ်ဳိးစိတ္သည္လည္း ေနာက္ထပ္ ၄ႏွစ္သာ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္ ဆုိတဲ့အယူအဆပါ။
တခ်ဳိ႔ ကလည္း ဒီအဆုိ ကုိ မေျပာခဲ့ပါဘူး လုိ႔ ျပန္လည္ ညင္းဆုိတဲ့ အဆုိ အမိန္႔ ေတြေပၚထြက္ခဲ့ပါေသးတယ္ ။
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္ … ပ်ားဆုိတဲ့ သတၱဝါေလး ကေတာ့ ကၽြန္မတုိ႔ စုိက္ပ်ဳိးေရး မွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ မွာ ရွိေနၿပီး ပုိးသတ္ေဆးသုံး စုိက္ပ်ဳိးေရးကေတာ့ အက်ဳိးျပဳအင္းဆက္ေတြ ကုိ ပုိးသတ္ေဆး ေအာက္မွာ ဆုံးရႈံး ေပ်ာက္ကြယ္ ေစတာ ကေတာ့ညင္းမရတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္..။
ေပါင္းသတ္ေဆး၊ ပုိးသတ္ေဆး ေတြက ေျမေပၚတြင္သာမက ေျမေအာက္ မွာရွိတဲ့ Soil Bio-diversity ကုိပါ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ေသဆုံးေစလ်က္ရွိပါတယ္..။
Micro-organism လုိ႔ ေခၚ တဲ့ေျမ ထဲ မွာ ေနထုိင္တဲ့အလြန္ေသးငယ္ တဲ့သက္ရွိေတြ ပကတိ မ်က္စိ နဲ႔ မျမင္ႏုိင္တဲ့ အဏုဇီဝ ပုိးေလးေတြကေတာ့
လူ တိရိစၦာန္ တုိ႔ ေန႔စဥ္ စားသုံးေနၾကတဲ့ အစားအစာ ကုိ အဓိက ဖန္တီးေပးေနသူ ေတြ ရဲ႔ အခန္းက႑ က ေသးလြန္းလုိ႔ မျမင္ ႏုိင္ၾကတာအမွန္ပါပဲ..။
ထုိ သဘာဝ သက္ရွိ အင္းဆက္ ၊ ေက်းငွက္သာရကာ တုိ႔ ၊အဏုဇီဝ တုိ႔ကုိ သာ ရွင္သန္ ေစရန္ ထိန္းသိမ္းၿပီး အိမ္ေမြး တိရိစၦန္ မ်ားေမြးျမဴျခင္းမရွိတဲ့ Permaculture System ကုိ ေတာ့ သက္သတ္လြတ္ အေျခတက် ဥယ်ာဥ္ျခံ စုိက္ပ်ဳိးေရး( vegan Permaculture ) လုိ႔ ေခၚပါတယ္..။
ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္ ။
ေမတၱာျဖင့္
ေဒါက္တာသန္းသန္းစိန္

Permaculture (12)


လူသားနှင့် Permaculture
==================
Permaculture အခြေတကျ ဥယျာဉ်ခြံစိုက်ပျိုး ခြင်း သည်အသစ်တဖန်ပြန်လည်ထူထောင်သောစနစ်များ ဖန်တီး တည်ဆောက်ရန်အတွက် သဘာဝတရား တွင် မျက်မြင်လေ့လာတွေ့ရှိချက်များ အခြေခံ ထားလေ့ရှိပါတယ်..။
လက်ရှိဒိဋ္ဌ အမှန်တရားကို နားလည် သဘောပေါက်ရန် အသုံးချ တတ်ရန်လည်း ညွှန်းပြ ပြောဆိုတတ်ပါတယ်..။
ဒီအကြောင်းကို ရေးတဲ့အခါ ကျွန်မက Wikipedia , Permaculture စာမျက်နှာကိုပဲ အဓိက ထားပြီး ကျောရိုးအဖြစ်အခြေခံထားပါတယ်..။ ထိုခေါင်းစဉ်များ အောက်မှာ မှ Ecology ဂေဟဗေဒ ရဲ့ အခြေခံသဘောတရားကို ကိုယ်သင်ယူထားတာ နဲ့ အခြေခံ ပြီး Google Internet စာမျက်နှာမှ တဆင့်သတင်းအချက်အလက်ကို ရယူရေးသားထားတာ ဖြစ်ပါတယ်..။
အခုဆိုရင် ထိုခေါင်းစဉ် အတိုင်းဇုံများ ခွဲခြားခြင်း အကြောင်း ပြီးဆုံးပြီး People and Permaculture ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်ကိုရောက်ခဲ့ပါတယ်..။
ဒီနေရာမှာ ဂေဟ ဗေဒ သင်္ခန်းစာကနေ ထိုနေရာတွေ မှာနေထိုင် ကျက်စားကြတဲ့လူတွေ ရဲ့ သဘောတရားဆက်စပ်နားလည် ဘို့ သူကပြောပြပါတယ်.။
ဒီစိုက်ပျိုးရေး စနစ်မှာတော့ ပထမ ဦး ဆုံးအနေနဲ့ ပြည်သူလူထု၏ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကျင့်ဝတ်ကို ပိုမိုအာရုံစိုက်ရန်လိုအပ် လှပါတယ်..။
သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုဖျက်ဆီး ဖြိုဖျက်တဲ့ စီမံကိန်းများ ကို သတိထား ရပါမယ်..။ ဒုတိယအနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာဒသ ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးစံများ ကိုထိရောက်စွာအသုံးပြုနိုင်ရန်ဖြစ် ပြီး သူတို့ရဲ့ မြေယာ ရှုခင်းများကိုမြတ်နိုးစွာထိန်းသိမ်းတတ်ပြီး တက်ကြွကျန်းမာသန်စွမ်းသောလူများနှင့်လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကိုဖန်တီး ပေးရန် မှာ အဓိကအချက် တွေပဲဖြစ်ပါတယ်…။
မနေ့က တော့ Permaculture နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စာအုပ် တွေ လိုက်ရှာရင်း Peter Bane ဆိုတဲ့ စာရေးသူ တစ်ယောက် ရဲ့ Permaculture စာအုပ်ကလေးက ကျွန်မ လက်ထဲရောက်လာပါတယ်..။
ဒီစာအုပ်ရဲ့ ပထမ စာမျက်နှာကို လှန်လိုက်တယ် ဆိုရင် ပဲ Scott Russell Sanders ဆိုသူ စာရေးဆရာ (A Conservationist - စာအုပ်ကိုရေးသားသူ )က ဒီလို ဆိုထားပါတယ်..။
“Peter Bane offers a powerful antidote to what we might call our “ephemeraculture”— the consumerist, oil-dependent, wasteful, and ruinous way of life produced by the marriage of industrialism and capitalism. In a voice at once practical and visionary, he tells how we can achieve security, practice self-reliance, and revive local economies by shifting to a regenerative form of agriculture, beginning in our own backyards. If you’re hungry for hope, good food, neighborliness, conviviality, and survival skills, here is the book for you.
— Scott Russell Sanders, author of A Conservationist ”
Excerpt From: Peter Bane. “The Permaculture Handbook: Garden Farming for Town and Country.” iBooks.
စက်မှုလုပ်ငန်းများနှင့်အရင်းရှင်စနစ်၏ပေါင်းစည်းမှု ကြောင့် (လက်ထပ်ထိမ်းမြားမှု) ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာသောစားသုံးခြင်း အဓိက ဝါဒ လက်ဝယ်ကိုင်စွဲသူများ ၊ တွင်းထွက် ရေနံအပေါ်မှီခို ကာစိုက်ပျိုးနေမှု၊ အလွဲသုံးစွဲ ဖြုန်းတီးမှုနှင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးယိုယွင်းစေသောဘဝပုံစံကိုကျွန်မ တို့ရဲ့ “ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့” ဟုခေါ်နိုင်သောအရာအား ပီတာဘိန်းကအစွမ်းထက်သောတိုက်ဖျက်ရေးတစ်ခု အဖြစ် Permaculture စာအုပ်ကိုရေးခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်..။
တစ်ချိန်တည်း မှာပဲ လက်တွေ့ကျပြီးအမြှော်အမြင်ရှိ တဲ့ အသံတစ်ခုဖြင့်သူဟာ ကျွန်ုပ်တို့ ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အိမ်နောက်ဖေး၊ မြေပိုမြေလျှံများမှစတင်ကာပြန်လည်ထူထောင်သည့် စိုက်ပျိုးရေးပုံစံသို့ပြောင်းလဲ နိုင်အောင်လမ်းညွှန်ပေးထားပါတယ်..။
တကယ်လို့ သင်ဟာ အနာဂတ် အတွက် မေ ျှာ်လင့်ချက် တွေ၊ အရည်အသွေးကောင်းမွန်တဲ့အစားအစာတွေ ၊ကို်ယ့်လိုပဲအိမ်နီးချင်းကောင်းတွေ၊ဟန်ဆောင်မှု မပါတဲ့ရင်းနှီး ကျွမ်းဝင်ခြင်းတွေ ၊ ဘဝရှင်သန်ရပ်တည်ရေးအတွက် ကျွမ်းကျင်ခြင်းတွေ ကို တမ်းတ ငတ်မွတ်ခဲ့မယ် ဆိုရင် ဒီ Peter Bane ရဲ့ Permaculture စာအုပ်ဟာ အကောင်းဆုံးလက်ဆောင်ပါပဲလို့ အမှာစာ မှာ ရေးသားထောက်ခံခဲ့ပါတယ်..။
ဒီအမှာစာမှာပါတဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းများနှင့်အရင်းရှင်စနစ်၏ပေါင်းစည်းမှု ကြောင့် (လက်ထပ်ထိမ်းမြားမှု) ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာသောစားသုံးခြင်း အဓိက ဝါဒ လွှမ်းမိုးလာတဲ့ ကျွန်မ တို့ လူ့ဘောင်လာက ကြီးမှာ ကုန်ပစ္စည်း များများ ကိုသုံးဆောင်ခံစားနိုင်ရေးဟာ အန္တိမ ရည်မှန်းချက်တွေ ဖြစ်လာတယ်..။
ပစ္စည်းတွေ ပိုတိုးထုတ်ရမယ်...။
တစ်ချိန်က အိန္ဒိယမှာ သင်ကြားပေးတဲ့ ဂန္ဒ္ဓီရဲ့ Simple Living , Minimalism ဆိုတာတွေ
သဘာဝကိုအလေးအမြတ်ပြုတဲ့ Eco-Concious Shopping ( Eco-friendly Shopping),
ဒေသဖြစ်ကိုအားပေးပါဆိုတဲ့ Buying Local ဆိုတာတွေဟာ...
ဒီ Consumerism( စားသုံးခြင်းအဓိကဝါဒ) အောက်မှာ မှေးမှိန်ပျောက်ကွယ် လာရပါတော့တယ်..။
လူ့အဖွဲ့ အစည်း သည် ထိုသို့သော ရည်ရွယ် ချက်ဖြင့်ချီတက်ကြတဲ့အခါ...။
လူတို့ဟာ အာဏာ ကိုစွဲ လန်းလာကြပါတယ်..။
မတရားတဲ့ စနစ် တွေကိုကာကွယ် လာကြပါတယ်..။
လူပဘောင်ဟာ မောဟကြီးစိုးတဲ့လူ့ဘောင် ဖြစ်ကြတယ်..။
Mass Production, Over Production တို့ ဖြင့်စက်ရုံ...အလုပ်ရုံ တွေ မှာ ခိုင်းစေဘို့ အလုပ်သမားများဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ပြီး သင်ကြားပေးတဲ့ ပညာရေးစနစ်တွေဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်..။
ကလေးငယ် တွေကလည်းတီဗီ၊ ကွန်ပျူတာ ဂိမ်းများဖြင့်သာအချိန်ကုန် လာကြပြီး လူ့ကျင့်ဝတ်၊ လူ့သိက္ခာ များအကြောင်း မသိကြပါလေတော့..။
ကျွန်မတို့ နေထိုင်ပိုင်ဆိုင်ရာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် နဲ့ကမ္ဘာမြေကြီး က အကန့်အသတ်ရှိပြီး ၊ နေထိုင်ကြသော ၊ သုံးစွဲ လုပ်ကိုင်ကြသော လူတို့ရဲ့ လောဘ က ကန့်အသတ်မဲ့လာ တဲ့အခါ ..နောက်ဆုံးတနေ့ မှာ ကျွန်မတို့ ရဲ့ စိုပြေသာယာ ၊ မြေကမ္ဘာ ကိုလက်လွှတ်ဆုံးရှုံး ကြရပါလိမ့်မယ်..။
ဒါကြောင့် မို့ လို့ ကမ္ဘာမြေကို ချစ်ခင်စွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လိုတဲ့သူတွေဟာ ၊အမြှော်အမြင်ဉာဏ်ဖြင့် အသိကြီးကြီဉာဏ်ကြီးကြီး ရှိကြဘို့ လိုပါတယ်..။
ဖွံဖြိုးတိုးတက်မှု ဆိုတာတွေက လည်းစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရည်အသွေး တွေကို သွန်သင်ဆုံမ သင်ကြားမှု မပါ ပဲနည်းပညာသက်သက် နှင့် ဆောင်ရွက်လို့မရတာကို ပိုတိုးပြီး သဘောပေါက်မိပါတယ်..။
ဆက်လက်ဖေါ်ပြပါမည် ။
ဒေါက်တာသန်းသန်းစိန်
Permaculture (12)
လူသားႏွင့္ Permaculture
==================
Permaculture အေျခတက် ဥယ်ာဥ္ျခံစုိက္ပ်ဳိး ျခင္း သည္အသစ္တဖန္ျပန္လည္ထူေထာင္ေသာစနစ္မ်ား ဖန္တီး တည္ေဆာက္ရန္အတြက္ သဘာဝတရား တြင္ မ်က္ျမင္ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား အေျခခံ ထားေလ့ရွိပါတယ္..။
လက္ရွိဒိ႒ အမွန္တရားကုိ နားလည္ သေဘာေပါက္ရန္ အသုံးခ် တတ္ရန္လည္း ညႊန္းျပ ေျပာဆုိတတ္ပါတယ္..။
ဒီအေၾကာင္းကုိ ေရးတဲ့အခါ ကၽြန္မက Wikipedia , Permaculture စာမ်က္ႏွာကုိပဲ အ
ဓိက ထားၿပီး ေက်ာရုိးအျဖစ္အေျခခံထားပါတယ္..။ ထုိေခါင္းစဥ္မ်ား ေအာက္မွာ မွ Ecology ေဂဟေဗဒ ရဲ႔ အေျခခံသေဘာတရားကုိ ကုိယ္သင္ယူထားတာ နဲ႔ အေျခခံ ၿပီး Google Internet စာမ်က္ႏွာမွ တဆင့္သတင္းအခ်က္အလက္ကုိ ရယူေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္..။
အခုဆုိရင္ ထုိေခါင္းစဥ္ အတုိင္းဇုံမ်ား ခြဲျခားျခင္း အေၾကာင္း ၿပီးဆုံးၿပီး People and Permaculture ဆုိတဲ့ေခါင္းစဥ္ကုိေရာက္ခဲ့ပါတယ္..။
ဒီေနရာမွာ ေဂဟ ေဗဒ သခၤန္းစာကေန ထုိေနရာေတြ မွာေနထုိင္ က်က္စားၾကတဲ့လူေတြ ရဲ႔ သေဘာတရားဆက္စပ္နားလည္ ဘုိ႔ သူကေျပာျပပါတယ္.။
ဒီစုိက္ပ်ဳိးေရး စနစ္မွာေတာ့ ပထမ ဦး ဆုံးအေနနဲ႔ ျပည္သူလူထု၏က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈက်င့္ဝတ္ကို ပိုမိုအာ႐ုံစိုက္ရန္လိုအပ္ လွပါတယ္..။
သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိဖ်က္ဆီး ျဖဳိဖ်က္တဲ့ စီမံကိန္းမ်ား ကုိ သတိထား ရပါမယ္..။ ဒုတိယအေနျဖင့္ သက္ဆုိင္ရာဒသ ရဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထုံးစံမ်ား ကိုထိေရာက္စြာအသုံးျပဳနိုင္ရန္ျဖစ္ ၿပီး သူတို႔ရဲ႔ ေျမယာ ရႈခင္းမ်ားကုိျမတ္ႏုိးစြာထိန္းသိမ္းတတ္ၿပီး တက္ႂကြက်န္းမာသန္စြမ္းေသာလူမ်ားႏွင့္လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းကိုဖန္တီး ေပးရန္ မွာ အဓိကအခ်က္ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္…။
မေန႔က ေတာ့ Permaculture နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ ေတြ လုိက္ရွာရင္း Peter Bane ဆုိတဲ့ စာေရးသူ တစ္ေယာက္ ရဲ႔ Permaculture စာအုပ္ကေလးက ကၽြန္မ လက္ထဲေရာက္လာပါတယ္..။
ဒီစာအုပ္ရဲ႔ ပထမ စာမ်က္ႏွာကုိ လွန္လုိက္တယ္ ဆုိရင္ ပဲ Scott Russell Sanders ဆုိသူ စာေရးဆရာ (A Conservationist - စာအုပ္ကုိေရးသားသူ )က ဒီလုိ ဆုိထားပါတယ္..။
“Peter Bane offers a powerful antidote to what we might call our “ephemeraculture”— the consumerist, oil-dependent, wasteful, and ruinous way of life produced by the marriage of industrialism and capitalism. In a voice at once practical and visionary, he tells how we can achieve security, practice self-reliance, and revive local economies by shifting to a regenerative form of agriculture, beginning in our own backyards. If you’re hungry for hope, good food, neighborliness, conviviality, and survival skills, here is the book for you.
— Scott Russell Sanders, author of A Conservationist ”
Excerpt From: Peter Bane. “The Permaculture Handbook: Garden Farming for Town and Country.” iBooks.
စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္အရင္းရွင္စနစ္၏ေပါင္းစည္းမႈ ေၾကာင့္ (လက္ထပ္ထိမ္းျမားမႈ) ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာစားသုံးျခင္း အဓိက ဝါဒ လက္ဝယ္ကုိင္စြဲသူမ်ား ၊ တြင္းထြက္ ေရနံအေပၚမွီခို ကာစုိက္ပ်ဳိးေနမႈ၊ အလြဲသုံးစြဲ ျဖဳန္းတီးမႈႏွင့္ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီးယိုယြင္းေစေသာဘဝပုံစံကိုကၽြန္မ တုိ႔ရဲ႔ “ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့” ဟုေခၚနိုင္ေသာအရာအား ပီတာဘိန္းကအစြမ္းထက္ေသာတိုက္ဖ်က္ေရးတစ္ခု အျဖစ္ Permaculture စာအုပ္ကုိေရးခဲ့တယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္..။
တစ္ခ်ိန္တည္း မွာပဲ လက္ေတြ႕က်ၿပီးအေျမွာ္အျမင္ရွိ တဲ့ အသံတစ္ခုျဖင့္သူဟာ ကၽြန္ုပ္တို႔ ရဲ႔ ကိုယ္ပိုင္အိမ္ေနာက္ေဖး၊ ေျမပုိေျမလ်ွံမ်ားမွစတင္ကာျပန္လည္ထူေထာင္သည့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးပုံစံသို႔ေျပာင္းလဲ ႏုိင္ေအာင္လမ္းညႊန္ေပးထားပါတယ္..။
တကယ္လုိ႔ သင္ဟာ အနာဂတ္ အတြက္ ေမ ွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေတြ၊ အရည္အေသြးေကာင္းမြန္တဲ့အစားအစာေတြ ၊ကုိ္ယ့္လုိပဲအိမ္နီးခ်င္းေကာင္းေတြ၊ဟန္ေဆာင္မႈ မပါတဲ့ရင္းႏွီး ကၽြမ္းဝင္ျခင္းေတြ ၊ ဘဝရွင္သန္ရပ္တည္ေရးအတြက္ ကၽြမ္းက်င္ျခင္းေတြ ကုိ တမ္းတ ငတ္မြတ္ခဲ့မယ္ ဆုိရင္ ဒီ Peter Bane ရဲ႔ Permaculture စာအုပ္ဟာ အေကာင္းဆုံးလက္ေဆာင္ပါပဲလုိ႔ အမွာစာ မွာ ေရးသားေထာက္ခံခဲ့ပါတယ္..။
ဒီအမွာစာမွာပါတဲ့ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္အရင္းရွင္စနစ္၏ေပါင္းစည္းမႈ ေၾကာင့္ (လက္ထပ္ထိမ္းျမားမႈ) ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာစားသုံးျခင္း အဓိက ဝါဒ လႊမ္းမုိးလာတဲ့ ကၽြန္မ တုိ႔ လူ႔ေဘာင္လာက ႀကီးမွာ ကုန္ပစၥည္း မ်ားမ်ား ကုိသုံးေဆာင္ခံစားႏုိင္ေရးဟာ အႏၱိမ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျဖစ္လာတယ္..။
ပစၥည္းေတြ ပုိတုိးထုတ္ရမယ္...။
တစ္ခ်ိန္က အိႏၵိယမွာ သင္ၾကားေပးတဲ့ ဂႏၵၶီရဲ႔ Simple Living , Minimalism ဆုိတာေတြ
သဘာဝကုိအေလးအျမတ္ျပုတဲ့ Eco-Concious Shopping ( Eco-friendly Shopping),
ေဒသျဖစ္ကုိအားေပးပါဆုိတဲ့ Buying Local ဆုိတာေတြဟာ...
ဒီ Consumerism( စားသုံးျခင္းအဓိကဝါဒ) ေအာက္မွာ ေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္ လာရပါေတာ့တယ္..။
လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း သည္ ထုိသုိ႔ေသာ ရည္ရြယ္ ခ်က္ျဖင့္ခ်ီတက္ၾကတဲ့အခါ...။
လူတုိ႔ဟာ အာဏာ ကုိစြဲ လန္းလာၾကပါတယ္..။
မတရားတဲ့ စနစ္ ေတြကုိကာကြယ္ လာၾကပါတယ္..။
လူပေဘာင္ဟာ ေမာဟႀကီးစုိးတဲ့လူ႔ေဘာင္ ျဖစ္ၾကတယ္..။
Mass Production, Over Production တုိ႔ ျဖင့္စက္ရုံ...အလုပ္ရုံ ေတြ မွာ ခုိင္းေစဘုိ႔ အလုပ္သမားမ်ားျဖစ္လာေစရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး သင္ၾကားေပးတဲ့ ပညာေရးစနစ္ေတြျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္..။
ကေလးငယ္ ေတြကလည္းတီဗီ၊ ကြန္ပ်ဴတာ ဂိမ္းမ်ားျဖင့္သာအခ်ိန္ကုန္ လာၾကၿပီး လူ႔က်င့္ဝတ္၊ လူ႔သိကၡာ မ်ားအေၾကာင္း မသိၾကပါေလေတာ့..။
ကၽြန္မတုိ႔ ေနထုိင္ပုိင္ဆုိင္ရာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ နဲ႔ကမၻာေျမႀကီး က အကန္႔အသတ္ရွိၿပီး ၊ ေနထုိင္ၾကေသာ ၊ သုံးစြဲ လုပ္ကုိင္ၾကေသာ လူတုိ႔ရဲ႔ ေလာဘ က ကန္႔အသတ္မဲ့လာ တဲ့အခါ ..ေနာက္ဆုံးတေန႔ မွာ ကၽြန္မတုိ႔ ရဲ႔ စုိေျပသာယာ ၊ ေျမကမၻာ ကုိလက္လႊတ္ဆုံးရႈံး ၾကရပါလိမ့္မယ္..။
ဒါေၾကာင့္ မုိ႔ လုိ႔ ကမၻာေျမကုိ ခ်စ္ခင္စြာ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္လုိတဲ့သူေတြဟာ ၊အေျမွာ္အျမင္ဥာဏ္ျဖင့္ အသိႀကီးႀကီဥာဏ္ႀကီးႀကီး ရွိၾကဘုိ႔ လုိပါတယ္..။
ဖြံျဖဳိးတုိးတက္မႈ ဆုိတာေတြက လည္းစိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရည္အေသြး ေတြကုိ သြန္သင္ဆုံမ သင္ၾကားမႈ မပါ ပဲနည္းပညာသက္သက္ ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္လုိ႔မရတာကုိ ပုိတုိးၿပီး သေဘာေပါက္မိပါတယ္..။
ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္ ။
ေဒါက္တာသန္းသန္းစိန္

Permaculture (11)

ဇုံများခွဲခြားခြင်း
-----------------------------------
သြဂဲနစ် စနစ် နဲ့ ခြံတည်ချင်ကြသူများ၊ စိုက်ခင်းထောင်ချင်သူများက ဂေဟအကျိုးပြု စိုက်ပျိုးရေး နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အတွေးအခေါ် လုပ်ဆောင်ပုံကျင့်စဉ် တွေကိုလေ့လာ ပြီး တဲ့အခါ…။ မေးခွန်းတွေ မေးလေ့ရှိကြပါတယ်..။
အမယ်စုံစိုက်ရမယ်…။ သေချာလည်းဂရုစိုက်ရမယ်..ဆိုတော့ ကျယ်ကျယ် စိုက်လို့မရတော့ဘူးပေါ့..။ နည်းနည်းပဲ ကျဉ်းကျဉ်းပဲလုပ်လို့ ရတော့မှာ ပေါ့ ပြောလေ့ရှိကြပါတယ်..။
ပြောင်းလဲလာ တဲ့ရာသီ ဥတု ကိုအံတုဘို့၊စိန်ခေါ်လာ တဲ့ စျေးကွက် တွေကို ရင်ဆိုင်ဘို့၊ ရှားပါးလာတဲ့ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ မှာ လူသားအရင်းအမြစ် ပြဿနာတွေကိုကျော်လွှားဘို့ လို စိုက်ပျိုး ဘို့ စဉ်းစားလာကြရာ မှ ပေါ်ထွက်လာတဲ့နည်းစနစ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်..။
အခု အပိုင်း (၁၁) မှာကတော့ မိမိစိုက်ပျိုးမြေကို ဇုံ ခွဲခြား ပြီး သီးနှံများကိုရွေးချယ် စိုက်ပျိုးတာ ပဲဖြစ်ပါတယ်..။
ဇုန်များဟာ အသုံးဝင်မှု ၊လူတို့ပေးနိုင်တဲ့အချိန် ၊ တိရိစ္ဆန် တို့လိုအပ်ချက် စတာ တွေကိုထည့်သွင်းစဉ်းစား ပြီး ဉာဏ်ပါပါ ခွဲခြား သတ်မှတ်ထားခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်..။
အိမ် နဲ့ အဆောက်အဦနေရကို ဇုန်နံပါတ် သုည (၀) လို့သတ်မှတ်မယ် ဆိုရင်..သူတို့ကို ဇုန်(၁) မှာ နေရာချ စိုက်ပျိုးထားသင့်ပါတယ်..။
ဇုန် 0ဖြစ်တဲ့ အိမ်, ဒါမှမဟုတ်အိမ်စင်တာ နေရာမှာ လည်း တည်ဆောက်တဲ့အခါ စွမ်းအင်နှင့်ရေလိုအပ်မှုကိုလျှော့ချ ဘို့ စီမံ ရပါမယ်..။ နေရောင်ခြည်ကဲ့သို့စွမ်း အင်များ ၊မိုးရေ သဘာဝအရင်းအမြစ်များကိုစုဆောင်း အသုံးချ ဘို့ အစီအမံများပါရပါမယ်..။
ယေဘုယျအားဖြင့်နေထိုင်ရန်နှင့်အလုပ်လုပ်ရန်အတွက်ပတ်ဝန်းကျင် နဲ့ သဟဇာတဖြစ်တဲ့ ရေရှည်တည်တံ့သောပတ်ဝန်းကျင်ကိုဖန်တီးရန်ရည်ရွယ်တာကို အမြဲ သတိရှိနေရပါမယ်..။
ဇုန် (၁) ကတော့ အိမ် နဲ့အနီးဆုံး နေရာဖြစ်တဲ့အတွက် မကြာခဏ သွားလာ ဂရုစိုက် ရမဲ့ သီးနှံ တွေ စိုက်ရမယ်..။ ဥပမာ မကြာခဏရေလောင်းပေါင်းသင် ၊ အနုစိတ် ဂရုစိုက်ပါမှ အဆင်ပြေ မဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ခင်း များ ၊ပန်းခင်းများ ၊ ကိုအိမ် နဲ့ အနီးစပ်ဆုံးနေရာမှာ စိုက်ပျိုးရပါမယ်..။
အသီး ဆိုရင် တောင် စတော်ဘယ်ရီ လို အသီးခင်းတွေ ၊ အစိမ်း ဇကာအုပ်မိုး ပြုစုထားတဲ့ ပျိုးခင်း၊ပျိုးခြံ ရှိရပါမယ်..။တီကောင် မွေးတဲ့ ကန်တွေ ၊မိုးရေစု တဲ့ အိုးတွေ ကန်တွေ ၊မီးဖိုချောင် စွန့်ပစ်ပစ္စည်း တွေကိုမြေဆွေးလုပ်တာ..။ အိမ် ကစွန့်ပစ် တဲ့ရေကို ပြန်အသုံးချ တဲ့ စနစ် တွေရှိရပါမယ်..။
ဇုန် (၂) မှာကျတော့ ပေါင်းသင်ဘို့ ကိုင်းဖြတ် ဘို့ လိုတဲ့အချိန်လောက်ကျမှသာ သွားရန်လိုအပ်တဲ့ အပင်တွေ စိုက်ရပါမယ်..။
မကြာခဏပြုပြင်ထိန်းသိမ်း ဘို့မလိုအပ်သည့်နှစ်ရှည်ပင်များကိုစဉ်းစားရွေးချယ်သင့်ပါတယ်..။ ကင်ပွန်း၊ ဆူးပုတ် ၊ ဆွမ်းမွှေး ၊ ပေါက်ပန်းဖြူ ၊ ဂွေးတောက် ၊ ဘူးသီး ၊ ကင်းပုံသီး ၊သပွတ်သီး ၊ဖရုံသီးများ၊ ကန်စွန်းဥ ၊အာလူးစသည်ဖြင့်…စိုက်ပျိုးလို့ရပါတယ်..။
ဇုန် (၃) မှာကတော့
အဓိကအသုံးပြုသီးနှံများ ဖြစ်တဲ့ ဆန်စပါးလို ၊ ပြောင်း၊ မြေပဲ၊ နှမ်း ၊နေကြာစတဲ့ လယ်ယာသီးနှံ တွေ ကို အိမ် မှာ စားသုံး ဘို့ ၊ ဒေသ တွင်းရောင်းချ ဘို့ စိုက် လို့ ရတဲ့ ဇုန် ပဲဖြစ်ပါတယ်..။ သူက တစ်ခါ စိုက်ပြီး ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရတာ အနည်းငယ် လိုအပ်တာမို့ ပါ။
ဇုန် (၄) ကတော့ တိရိစ္ဆန် အစားအစာ အတွက် အပင်များ ၊ လွှတ်ကျောင်းရန် စားကျက် ၊ ဒေသ တွင်းကျေးငှက်သာရကာ နေထိုင်ကျက်စားဘို့ နေရာလေး..။ ထင်းစိုက်ခင်းများ ၊သစ်ထုတ်လုပ်ရန် သစ်မာ စိုက်ခင်းများ စိုက်ပျိုးထားရှိသင့်ပါတယ်..။
ဇုန် (၅) မှာကတော့ လူ ကဝင်ရောက်စွက်ဖက် မှု မရှိ ပဲ သဘာဝ အတိုင်းတည်ရှိနေဘို့ ဂေဟစနစ် ကိုထိန်သိမ်းတည်ဆောက်တဲ့နေရာဖြစ်ပါတယ်။ ဤဇုန်မှတစ်ဆင့်ကျွန်မ တို့ ခြံအတွင်းရှိ အခြားသော ဇုန်များကိုကူညီနိုင်သောဘက်တီးရီးယား၊ မှိုနှင့်အင်းဆက်ပိုးမွှားများ၏သဘာဝ ၀ သယံဇာတကိုတည်ဆောက်ပေးတဲ့ နေရာ လည်းဖြစ်ပါတယ်..။
Permaculture (11) ဇုံမ်ားခြဲျခားျခင္း
-----------------------------------
ၾသဂဲနစ္ စနစ္ နဲ႔ ျခံတည္ခ်င္ၾကသူမ်ား၊ စုိက္ခင္းေထာင္ခ်င္သူမ်ားက ေဂဟအက်ဳိးျပဳ စုိက္ပ်ဳိးေရး နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေတြးအေခၚ လုပ္ေဆာင္ပုံက်င့္စဥ္ ေတြကုိေလ့လာ ၿပီး တဲ့အခါ…။ ေမးခြန္းေတြ ေမးေလ့ရွိၾကပါတယ္..။
အမယ္စုံစုိက္ရမယ္…။ ေသခ်ာလည္းဂရုစုိက္ရမယ္..ဆုိေတာ့ က်ယ္က်ယ္ စုိက္လုိ႔မရေတာ့ဘူးေပါ့..။ နည္းနည္းပဲ က်ဥ္းက်ဥ္းပဲလုပ္လုိ႔ ရေတာ့မွာ ေပါ့ ေျပာေလ့ရွိၾကပါတယ္..။
ေျပာင္းလဲလာ တဲ့ရာသီ ဥတု ကုိအံတုဘုိ႔၊စိန္ေခၚလာ တဲ့ ေစ်းကြက္ ေတြကုိ ရင္ဆုိင္ဘုိ႔၊ ရွားပါးလာတဲ့ စုိက္ပ်ဳိးေရးက႑ မွာ လူသားအရင္းအျမစ္ ျပႆနာေတြကုိေက်ာ္လႊားဘုိ႔ လုိ စုိက္ပ်ဳိး ဘုိ႔ စဥ္းစားလာၾကရာ မွ ေပၚထြက္လာတဲ့နည္းစနစ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္..။
အခု အပုိင္း (၁၁) မွာကေတာ့ မိမိစုိက္ပ်ဳိးေျမကုိ ဇုံ ခြဲျခား ၿပီး သီးႏွံမ်ားကုိေရြးခ်ယ္ စုိက္ပ်ဳိးတာ ပဲျဖစ္ပါတယ္..။
ဇုန္မ်ားဟာ အသုံးဝင္မႈ ၊လူတုိ႔ေပးႏုိင္တဲ့အခ်ိန္ ၊ တိရိစၦန္ တုိ႔လုိအပ္ခ်က္ စတာ ေတြကုိထည့္သြင္းစဥ္းစား ၿပီး ဥာဏ္ပါပါ ခြဲျခား သတ္မွတ္ထားျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္..။
အိမ္ နဲ႔ အေဆာက္အဦေနရကုိ ဇုန္နံပါတ္ သုည (၀) လုိ႔သတ္မွတ္မယ္ ဆုိရင္..သူတုိ႔ကုိ ဇုန္(၁) မွာ ေနရာခ် စုိက္ပ်ဳိးထားသင့္ပါတယ္..။
ဇုန္ 0ျဖစ္တဲ့ အိမ္, ဒါမွမဟုတ္အိမ္စင္တာ ေနရာမွာ လည္း တည္ေဆာက္တဲ့အခါ စြမ္းအင္ႏွင့္ေရလိုအပ္မႈကိုေလၽွာ့ခ် ဘုိ႔ စီမံ ရပါမယ္..။ ေနေရာင္ျခည္ကဲ့သို႔စြမ္း အင္မ်ား ၊မုိးေရ သဘာဝအရင္းအျမစ္မ်ားကိုစုေဆာင္း အသုံးခ် ဘုိ႔ အစီအမံမ်ားပါရပါမယ္..။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ေနထိုင္ရန္ႏွင့္အလုပ္လုပ္ရန္အတြက္ပတ္ဝန္းက်င္ နဲ႔ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေရရွည္တည္တံ့ေသာပတ္ဝန္းက်င္ကိုဖန္တီးရန္ရည္ရြယ္တာကုိ အျမဲ သတိရွိေနရပါမယ္..။
ဇုန္ (၁) ကေတာ့ အိမ္ နဲ႔အနီးဆုံး ေနရာျဖစ္တဲ့အတြက္ မၾကာခဏ သြားလာ ဂရုစိုက္ ရမဲ့ သီးႏွံ ေတြ စုိက္ရမယ္..။ ဥပမာ မၾကာခဏေရေလာင္းေပါင္းသင္ ၊ အႏုစိတ္ ဂရုစုိက္ပါမွ အဆင္ေျပ မဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္စုိက္ခင္း မ်ား ၊ပန္းခင္းမ်ား ၊ ကုိအိမ္ နဲ႔ အနီးစပ္ဆုံးေနရာမွာ စုိက္ပ်ဳိးရပါမယ္..။
အသီး ဆုိရင္ ေတာင္ စေတာ္ဘယ္ရီ လုိ အသီးခင္းေတြ ၊ အစိမ္း ဇကာအုပ္မုိး ျပဳစုထားတဲ့ ပ်ဳိးခင္း၊ပ်ဳိးျခံ ရွိရပါမယ္..။တီေကာင္ ေမြးတဲ့ ကန္ေတြ ၊မုိးေရစု တဲ့ အုိးေတြ ကန္ေတြ ၊မီးဖုိေခ်ာင္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း ေတြကုိေျမေဆြးလုပ္တာ..။ အိမ္ ကစြန္႔ပစ္ တဲ့ေရကုိ ျပန္အသုံးခ် တဲ့ စနစ္ ေတြရွိရပါမယ္..။
ဇုန္ (၂) မွာက်ေတာ့ ေပါင္းသင္ဘုိ႔ ကုိင္းျဖတ္ ဘုိ႔ လုိတဲ့အခ်ိန္ေလာက္က်မွသာ သြားရန္လုိအပ္တဲ့ အပင္ေတြ စုိက္ရပါမယ္..။
မၾကာခဏျပဳျပင္ထိန္းသိမ္း ဘုိ႔မလိုအပ္သည့္ႏွစ္ရွည္ပင္မ်ားကုိစဥ္းစားေရြးခ်ယ္သင့္ပါတယ္..။ ကင္ပြန္း၊ ဆူးပုတ္ ၊ ဆြမ္းေမႊး ၊ ေပါက္ပန္းျဖဴ ၊ ေဂြးေတာက္ ၊ ဘူးသီး ၊ ကင္းပုံသီး ၊သပြတ္သီး ၊ဖ႐ုံသီးမ်ား၊ ကန္စြန္းဥ ၊အာလူးစသည္ျဖင့္…စုိက္ပ်ဳိးလုိ႔ရပါတယ္..။
ဇုန္ (၃) မွာကေတာ့
အဓိကအသုံးျပဳသီးႏွံမ်ား ျဖစ္တဲ့ ဆန္စပါးလုိ ၊ ေျပာင္း၊ ေျမပဲ၊ ႏွမ္း ၊ေနၾကာစတဲ့ လယ္ယာသီးႏွံ ေတြ ကုိ အိမ္ မွာ စားသုံး ဘုိ႔ ၊ ေဒသ တြင္းေရာင္းခ် ဘုိ႔ စုိက္ လုိ႔ ရတဲ့ ဇုန္ ပဲျဖစ္ပါတယ္..။ သူက တစ္ခါ စုိက္ၿပီး ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရတာ အနည္းငယ္ လုိအပ္တာမုိ႔ ပါ။
ဇုန္ (၄) ကေတာ့ တိရိစၦန္ အစားအစာ အတြက္ အပင္မ်ား ၊ လႊတ္ေက်ာင္းရန္ စားက်က္ ၊ ေဒသ တြင္းေက်းငွက္သာရကာ ေနထုိင္က်က္စားဘုိ႔ ေနရာေလး..။ ထင္းစုိက္ခင္းမ်ား ၊သစ္ထုတ္လုပ္ရန္ သစ္မာ စုိက္ခင္းမ်ား စုိက္ပ်ဳိးထားရွိသင့္ပါတယ္..။
ဇုန္ (၅) မွာကေတာ့ လူ ကဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ မႈ မရွိ ပဲ သဘာဝ အတုိင္းတည္ရွိေနဘုိ႔ ေဂဟစနစ္ ကုိထိန္သိမ္းတည္ေဆာက္တဲ့ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ ဤဇုန္မွတစ္ဆင့္ကၽြန္မ တုိ႔ ျခံအတြင္းရွိ အျခားေသာ ဇုန္မ်ားကိုကူညီနိုင္ေသာဘက္တီးရီးယား၊ မွိုႏွင့္အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ား၏သဘာဝ ၀ သယံဇာတကိုတည္ေဆာက္ေပးတဲ့ ေနရာ လည္းျဖစ္ပါတယ္..။
ဆက္လက္ ေဖၚ ျပပါမည္ ။
ေဒါက္တာသန္းသန္းစိန္
၅.၉ .၂၀၂၀
ေခတၱ- ျမစ္ဆုံဟုိတယ္ ျမစ္ႀကီးနား

Permaculture (10)


နယ်မြေစည်းခြား အကျိုးပွား ( Edge Effect and Ecotone များကိုလက်တွေ့အသုံးချခြင်း
-----------------------------------------------------------
ပြီးခဲ့တဲ့အပိုင်း မှာ ကျွန်မ က Edge Effect အကြောင်း သူ့ ရဲ့အကျိုးကျေးဇူး တွေပြောပြခဲ့ပါတယ်...။
လွယ်လွယ် သဘောပေါက် ချင်ရင်တော့ ကျွန်မတို့ ငှက်ပျောသီးကို အဖီးလိုက်ဝယ်တဲ့အခါ ..အစွန်ဆုံး အလုံးတွေဟာ ပိုဝတယ် သုံးမြှောင့်ပဲရှိတယ် အတွင်းကအလုံးတွေလို လေးမြှောင့်မရှိဘူး..။ ပိုချို ပါတယ်..။ အွန်းမှာ နေလို့ နေ..ရေ..အစာပိုရတဲ့သဘောပါ..။
ဂေဟစနစ် တွေအကြောင်း လေ့လာ ကြတဲ့ ဂေဟဗေဒပညာရှင် တွေဟာ
ဂေဟစနစ် တွေ ကို ပုံသေ ကားကျ မှတ်ယူလေ့မရှိ ကြပါ..။
အမြဲရှင်သန်ပြောင်းလဲနေတတ်တဲ့အရာ တွေအနေနဲ့ ၎င်းတို့ ချင်း ထိစပ်နေတဲ့ နယ်နိမိတ် တွေ မှတဆင့်တစ်ခါတစ်ရံ အကြီးအကျယ်ရွေ့လျား ပြောင်း လဲ နေတတ်တယ် ဆိုတာ သိထားကြပါတယ်..။
ပုံသေမဟုတ် ပွင့်လင်းသောစနစ် ( Open System) များအဖြစ် မသတ်မှတ်ပါကဂေဟစနစ် တွေ ရဲ့ ပြောင်းလဲမှုကိုနားလည်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။
နိုက်ထရိုဂျင်နှင့်သြ ဂဲနစ်ကာဗွန် တို့ကို အပင်ကော တိရိစ ္ဆာန် မျာ ဘုံ ငွေကြေး သဖွယ် သုံး စွဲ ကြတယ် ။ အချင်းချင်း လဲလှယ်် ကြတယ် ..။ သိုလှောင် ကြတယ် ..။
ဒါ့အပြင် သက်ရှိတွေ နဲ့ သက်မဲ့တွေ ရပ်တည်ရာနယ် နမိတ် တွေ မှာ သူတို့ ဘယ်လို ကူးပြောင်း ရောက်ရှိ သွားကြတယ် ဆိုတာကို ခြေရာခံရင်း ဂေဟဗေဒပညာရှင်များသည်ဂေဟစနစ်များသည် တစ်ခု နဲ့ တစ်ခု ကွန်ယက်လို ချိတ်ဆက် ဆက်စပ်နေတယ် ဆိုတာကို သက်သေ ပြသ ခဲ့ကြပါတယ်..။
Source: Bart Johnson, Kristina Hill – “Ecology and Design, Frameworks for Learning”, Island Press, 2002
ဒီသဘောတရားကို လူတွေ စိုက်ပျိုးမဲ့ Permaculture စိုက်ပျိုးရေး ဒီဇိုင်းအတွက် Edge Effect ကိုအသုံးပြု ကြပါတယ်..။
ပထမ ဖေါ်ပြခဲ့တဲ့အတိုင်း ဂေဟ စနစ် တို့ ရဲ့ နယ် စပ် စည်းခြား ဆက်စပ်နေသည့်နေရာ များဟာ ဂေဟစနစ် တစ်ခု နဲ့ တစ်ခု ဆက်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းအဖြစ်အသုံးချပြီးထိုနယ်နိမိတ်များသည်များစွာအကျိုးဖြစ်ထွန်း ကြောင်းနားလည် ပြီး အသုံးချခဲ့ကြပါတယ်..။
သဘာဝတရား ရဲ့ တည်ရှိမှု သက်တမ်း တွေက ကြာရှည်ခဲ့ပါပြီ….။
တွေ့ရတဲ့ သဘာဝ ဒီဇိုင်းများ မှာ ဖြောင့်မတ်သောလိုင်းများမရှိကြောင်းကျွန်မ တို့သိဘို့ လိုအပ် ပါတယ်..။
ဒါကြောင့် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစွာ တည်ရှိလျက်ရှိတဲ့ သဘာဝ ဒီဇိုင်း တွေကိုလေ့လာကြည့် ကြပါမယ်..။
သဘာဝ မှာ သက်မဲ့အရာဝတ္ထုတွေကို လူတွေ ဖန်တီးထုတ်လုပ်သလို ထပ်တူထပ်မ ျှတူတယ် ဆိုတာ မရှိကြပါဘူး..။
သို့သော်လည်း သက်ရှိတွေက ကျတော့ သူနဲ့ မျိုးတူ ရာကို ထပ်တူထပ်မ ျှနီးပါး ထုတ်လုပ်သလို မွေးဖွားနိုင်ကြပါတယ်..။ သက်မဲ့တွေက မတူကြဘူး..။
ဥပမာ -
မြစ်များဟာ ရှုခင်းများကို ဖြတ်၍ အကွေ့အကောက်များသောလမ်းကြောင်းများကိုဖြတ်သန်းစီးဆင်းစေပါတယ် ။
ဖြောင့်ဖြောင့်တန်းတန်းစီးတယ် ဆိုတာ မရှိပါဘူး..။ မြစ် တွေက ကုန်းတွင်းသို့ထိုးဖောက် ၀ င်ရောက်မှုပြီး သူတို့ ရဲ့ နေရာယူမှု ကြီးမားလာ ပါတယ်..။
အလားတူစွာ ထိုပုံစံမျိုးကိုျကျွန်မ တို့အစာကြေသောအစားအစာမှအာဟာရများ ကိုစုပ်ယူ ဘို့ အရှည်ကိုတိုးချဲ့ရန် အူသိမ်များ ရဲ့ ဒီဇိုင်း ဟာ သဘာဝ မှာ ခွေခေါက်လျက် ရှိပါတယ်..။
သက်ရှိဆဲလ်များအတွင်းရှိ တဲ့ Mitochondria ရဲ့အနားဟာလည်း မျဉ်းဖြောင့်မဟုတ်ပဲ လှိုင်းတွန့်သဏ္ဍန် တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်..။
ဒါကြောင့်မို့ လို့ ကျွန်မ တို့ဟာ ထို သဘောတရားတွေကိုအခြေခံပြီး Biodiversity ကြွယ် ဝ တဲ့ Ecotone ဧရိယာ တိုးစေပြီး Edge Effect ပိုမိုရရှိအောင် ဒီဇိုင်းကို ဆွဲကြပါတယ်..။
ဥပမာ-ရေကန်တစ်ကန်ကိုတည်ဆောက်လျှင်ရေကန်အရွယ်အစားကိုပြောင်းလဲခြင်းမရှိဘဲ အစွန်း (မြေပြင် နှင့်ရေမျက်နှာပြင်) ထိစပ်နေသော Edge ရဲ့ အရှည်ကိုနှစ်ဆတိုးနိုင်ပြီး၎င်းသည်ပတ် ၀ န်းကျင်ရှိထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအားကိုနှစ်ဆလောက်တိုးတက်လာအောင်လုပ်လို့ရပါတယ်..။
အောက်ပါ ဥပမာတွင်သင်္ချာတွက်ချက်မှုများအရ အချင်း ၁၁.၃ မီတာ ရှိတဲ့ စက်ဝိုင်းအပေါ် အခြေခံပြီး ထို အချင်း ကိုမပြောင်းလဲ ပဲ ၊ ရေကန်သည်ရေမျက်နှာပြင်အတွက်စတုရန်းမီတာ ၁၀၀ ကိုလည်းမပြေင်းလဲပဲ။
မြေပြင် နဲ့ ရေပြင် ထိစပ်နေသော အစွန်းကို မျဉ်း ဖြောင့်ခြင်းမှလှိုင်းအဖြစ်ပြောင်းလဲခြင်းအားဖြင့် ထုတ်လုပ်မှု စွမ်းအားကောင်း မွန်သော Ecotone Area ထိရောက်သောပတ် ၀ န်းကျင်ကိုနှစ်ဆတိုးနိုင်လာပါတယ်..။
ကျွန်မ တို့ Permaculture
အခြေတကျ ဥယျာဉ် ခြံစိုက်ပျိုးရေး ရဲ့ စိုက်ပျိုးသည့်ဘောင်ဒီဇိုင်း ရေးဆွဲ ရာမှာ ထို နိယမကိုကျင့်သုံးနိုင်ပါတယ်..။ ဥယျာဉ် ထဲမှာ မျဉ်းဖြောင့်များအစား မျဉ်းကွေး များဖြင့်ပုံဖေါ်ခြင်းဖြင့် စိုက်ပျိုး သည့်နေရာလွတ်ပိုများလာပါတယ်..။
ကျွန်မတို့ 'သော့ခလောက် ပေါက် နဲ့ တူ တဲ့ပျိုးဘောင်များ' ကို သုံး ကာ မျဉ်းဖြောင့်ပျိုးဘောင် ကနေ လမ်းသွယ်လိုက် တဲ့ဒီဇိုင်းပဲဖြစ်ပါတယ်..။
စိုက်ပျိုးသည့် ဥယျာဉ် မှာ နေရာလွတ်နှင့်အနားများကိုတိုးချဲ့ ထားတာကိုပုံမှာ တွေ့ရပါမယ်..။ အပင်ဦးရေ ပိုပြီး ဝင်ဆန့်လာ တာကို လည်းတွေ့ရမှာပါ..။
ထို Edge Effect သဘောတရားဟာ Permaculture နောက်ကွယ်မှအခြေခံနိယာမဖြစ်ပါတယ်..။
ဥယျာဉ်ခြံ များတွင်သာမက ပဲ Field Crop ယာခင်းထဲမှာ လည်း သီးနှံနှစ်မျိုးကိုပြောင်း နဲ့ဂျုံကို အတန်း နဲ့ စိုက်ပြီး ပဲပိစပ်ကို လှိုင်း ကဲ့သို့လိုင်းများ နဲ့ စိုက်ပျိုးနိုင်တာ ဒီနိယမ ရဲ့ အားသာချက်ကိုအသုံးချထားတာဖြစ်ပါတယ်..။
နေရာအကျယ်အဝန်း ကိုလည်းအကျိုးအရှိဆုံး အသုံးချနိုင်ပြီး အပင်များကို နေရာဒေသတစ်ခုသို့ပိုမိုထည့်သွင်း စိုက်ပျိုးနိုင်လာပါတယ်..။
ထိုသို့သောစနစ်ကို Strip Intercropping ဟုလည်း ရည်ညွှန်းလေ့ရှိပြီး ကောက်ပဲသီးနှံမျိုးစုံကို နေရာကျဉ်းကျဉ်းမှာ လိုက်လျောညီထွေရှိတဲ့မျိုးစိတ် တွေ ထည့်သွင်း စိုက်ပျိုးပြီးကွဲပြားခြားနားသော မျိုးစိတ်များအကြားအပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုကို ( ဥပမာ= ပဲ နဲ့ ပြောင်းမှာ အကျိုးရှိပုံမျိုး) အကျိုးရှိစေပါတယ်..။
Edge Effect အတွက် လိုင်း များ ကို ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် ဆွဲ ယူနိုင်ပါတယ်..။
ခြံစည်းရိုးအတွက် Zig Zag ဇီဇတ်ပုံကလေကိုခံနိုင်ရည်ရှိစေပါတယ်..။
တောင်စောင်းတစ်လျှောက်ရှိလမ်းများကို ကွန်တိုလိုင်းအတိုင်း ဖေါ်ဆောင်ပြီး ကြီးထွားလာသော ဧရိယာများကိုထိန်းသိမ်း ရမှာပါ။
စိုက်ခင်းများကို ခရုပတ်ပုံ လည်း တောင်ကုန်းလို မို့မို့မောက်မောက် အလိမ်အကောက် လည်းဖေါ်ကြတာ ဒီသဘောတွေပါပဲ..။
ဘာကြောင့် ဒီလို တွေ လုပ်ရတယ် ဆိုတာကတော့ Edge Effect လိုချင်လို့.... အရည်အသွေးကောအရည်အတွက် ပါတိုးပွားစေချင်လို့ ဆိုတာ သိလောက်ပြီ ထင်ပါတယ်..။
ဆက်လက်ဖေါ်ပြပါမည်..။
ဒေါက်တာသန်းသန်းစိန်
ခေတ္တ- မှော်ဘီ ရက်ရှည် တရားရိပ်သာ(ဝါဆိုလပြည့်နေ့)
Permaculture (10)
နယ္ေျမစည္းျခား အက်ဳိးပြား ( Edge Effect and Ecotone မ်ားကုိလက္ေတြ႔အသုံးခ်ျခင္း
-----------------------------------------------------------
ၿပီးခဲ့တဲ့အပုိင္း မွာ ကၽြန္မ က Edge Effect အေၾကာင္း သူ႔ ရဲ႔အက်ဳိးေက်းဇူး ေတြေျပာျပခဲ့ပါတယ္...။
လြယ္လြယ္ သေဘာေပါက္ ခ်င္ရင္ေတာ့ ကၽြန္မတုိ႔ ငွက္ေပ်ာသီးကုိ အဖီးလုိက္ဝယ္တဲ့အခါ ..အစြန္ဆုံး အလုံးေတြဟာ ပုိဝတယ္ သုံးေျမွာင့္ပဲရွိတယ္ အတြင္းကအလုံးေတြလုိ ေလးေျမွာင့္မရွိဘူး..။ ပုိခ်ုိ ပါတယ္..။ အြန္းမွာ ေနလုိ႔ ေန..ေရ..အစာပုိရတဲ့သေဘာပါ..။
ေဂဟစနစ္ ေတြအေၾကာင္း ေလ့လာ ၾကတဲ့ ေဂဟေဗဒပညာရွင္ ေတြဟာ
ေဂဟစနစ္ ေတြ ကို ပုံေသ ကားက် မွတ္ယူေလ့မရွိ ၾကပါ..။
အျမဲရွင္သန္ေျပာင္းလဲေနတတ္တဲ့အရာ ေတြအေနနဲ႔ ၎တို႔ ခ်င္း ထိစပ္ေနတဲ့ နယ္နိမိတ္ ေတြ မွတဆင့္တစ္ခါတစ္ရံ အႀကီးအက်ယ္ေရြ႕လ်ား ေျပာင္း လဲ ေနတတ္တယ္ ဆုိတာ သိထားၾကပါတယ္..။
ပုံေသမဟုတ္ ပြင့္လင္းေသာစနစ္ ( Open System) မ်ားအျဖစ္ မသတ္မွတ္ပါကေဂဟစနစ္ ေတြ ရဲ႔ ေျပာင္းလဲမႈကိုနားလည္နိုင္မွာ မဟုတ္ပါ။
နိုက္ထရိုဂ်င္ႏွင့္ၾသ ဂဲနစ္ကာဗြန္ တုိ႔ကုိ အပင္ေကာ တိရိစ ၦာန္ မ်ာ ဘုံ ေငြေၾကး သဖြယ္ သုံး စြဲ ၾကတယ္ ။ အခ်င္းခ်င္း လဲလွယ္္ ၾကတယ္ ..။ သိုေလွာင္ ၾကတယ္ ..။
ဒါ့အျပင္ သက္ရွိေတြ နဲ႔ သက္မဲ့ေတြ ရပ္တည္ရာနယ္ နမိတ္ ေတြ မွာ သူတုိ႔ ဘယ္လုိ ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိ သြားၾကတယ္ ဆုိတာကုိ ေျခရာခံရင္း ေဂဟေဗဒပညာရွင္မ်ားသည္ေဂဟစနစ္မ်ားသည္ တစ္ခု နဲ႔ တစ္ခု ကြန္ယက္လုိ ခ်ိတ္ဆက္ ဆက္စပ္ေနတယ္ ဆုိတာကုိ သက္ေသ ျပသ ခဲ့ၾကပါတယ္..။
Source: Bart Johnson, Kristina Hill – “Ecology and Design, Frameworks for Learning”, Island Press, 2002
ဒီသေဘာတရားကုိ လူေတြ စုိက္ပ်ဳိးမဲ့ Permaculture စုိက္ပ်ဳိးေရး ဒီဇိုင္းအတြက္ Edge Effect ကိုအသုံးျပဳ ၾကပါတယ္..။
ပထမ ေဖၚျပခဲ့တဲ့အတိုင္း ေဂဟ စနစ္ တုိ႔ ရဲ႔ နယ္ စပ္ စည္းျခား ဆက္စပ္ေနသည့္ေနရာ မ်ားဟာ ေဂဟစနစ္ တစ္ခု နဲ႔ တစ္ခု ဆက္သြယ္မႈလမ္းေၾကာင္းအျဖစ္အသုံးခ်ၿပီးထိုနယ္နိမိတ္မ်ားသည္မ်ားစြာအက်ိဳးျဖစ္ထြန္း ေၾကာင္းနားလည္ ၿပီး အသုံးခ်ခဲ့ၾကပါတယ္..။
သဘာဝတရား ရဲ႔ တည္ရွိမႈ သက္တမ္း ေတြက ၾကာရွည္ခဲ့ပါၿပီ….။
ေတြ႔ရတဲ့ သဘာဝ ဒီဇိုင္းမ်ား မွာ ေျဖာင့္မတ္ေသာလိုင္းမ်ားမရွိေၾကာင္းကၽြန္မ တို႔သိဘုိ႔ လိုအပ္ ပါတယ္..။
ဒါေၾကာင့္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းစြာ တည္ရွိလ်က္ရွိတဲ့ သဘာဝ ဒီဇုိင္း ေတြကုိေလ့လာၾကည့္ ၾကပါမယ္..။
သဘာဝ မွာ သက္မဲ့အရာဝတၳဳေတြကုိ လူေတြ ဖန္တီးထုတ္လုပ္သလုိ ထပ္တူထပ္မ ွ်တူတယ္ ဆုိတာ မရွိၾကပါဘူး..။
သုိ႔ေသာ္လည္း သက္ရွိေတြက က်ေတာ့ သူနဲ႔ မ်ဳိးတူ ရာကုိ ထပ္တူထပ္မ ွ်နီးပါး ထုတ္လုပ္သလုိ ေမြးဖြားႏုိင္ၾကပါတယ္..။ သက္မဲ့ေတြက မတူၾကဘူး..။
ဥပမာ -
ျမစ္မ်ားဟာ ရႈခင္းမ်ားကို ျဖတ္၍ အေကြ႕အေကာက္မ်ားေသာလမ္းေၾကာင္းမ်ားကိုျဖတ္သန္းစီးဆင္းေစပါတယ္ ။
ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္းစီးတယ္ ဆုိတာ မရွိပါဘူး..။ ျမစ္ ေတြက ကုန္းတြင္းသို႔ထိုးေဖာက္ ၀ င္ေရာက္မႈၿပီး သူတုိ႔ ရဲ႔ ေနရာယူမႈ ႀကီးမားလာ ပါတယ္..။
အလားတူစြာ ထုိပုံစံမ်ဳိးကုိၽကၽြန္မ တို႔အစာေၾကေသာအစားအစာမွအာဟာရမ်ား ကိုစုပ္ယူ ဘုိ႔ အရွည္ကိုတိုးခ်ဲ႕ရန္ အူသိမ္မ်ား ရဲ႔ ဒီဇုိင္း ဟာ သဘာဝ မွာ ေခြေခါက္လ်က္ ရွိပါတယ္..။
သက္ရွိဆဲလ္မ်ားအတြင္းရွိ တဲ့ Mitochondria ရဲ႔အနားဟာလည္း မ်ဥ္းေျဖာင့္မဟုတ္ပဲ လႈိင္းတြန္႔သ႑န္ ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္..။
ဒါေၾကာင့္မုိ႔ လုိ႔ ကၽြန္မ တုိ႔ဟာ ထုိ သေဘာတရားေတြကုိအေျခခံၿပီး Biodiversity ၾကြယ္ ဝ တဲ့ Ecotone ဧရိယာ တုိးေစၿပီး Edge Effect ပုိမုိရရွိေအာင္ ဒီဇုိင္းကုိ ဆြဲၾကပါတယ္..။
ဥပမာ-ေရကန္တစ္ကန္ကိုတည္ေဆာက္လၽွင္ေရကန္အရြယ္အစားကိုေျပာင္းလဲျခင္းမရွိဘဲ အစြန္း (ေျမျပင္ ႏွင့္ေရမ်က္ႏွာျပင္) ထိစပ္ေနေသာ Edge ရဲ႔ အရွည္ကိုႏွစ္ဆတိုးနိုင္ၿပီး၎သည္ပတ္ ၀ န္းက်င္ရွိထုတ္လုပ္မႈစြမ္းအားကိုႏွစ္ဆေလာက္တုိးတက္လာေအာင္လုပ္လုိ႔ရပါတယ္..။
ေအာက္ပါ ဥပမာတြင္သခၤ်ာတြက္ခ်က္မႈမ်ားအရ အခ်င္း ၁၁.၃ မီတာ ရွိတဲ့ စက္ဝိုင္းအေပၚ အေျခခံၿပီး ထုိ အခ်င္း ကုိမေျပာင္းလဲ ပဲ ၊ ေရကန္သည္ေရမ်က္ႏွာျပင္အတြက္စတုရန္းမီတာ ၁၀၀ ကုိလည္းမေျပင္းလဲပဲ။
ေျမျပင္ နဲ႔ ေရျပင္ ထိစပ္ေနေသာ အစြန္းကို မ်ဥ္း ေျဖာင့္ျခင္းမွလွိုင္းအျဖစ္ေျပာင္းလဲျခင္းအားျဖင့္ ထုတ္လုပ္မႈ စြမ္းအားေကာင္း မြန္ေသာ Ecotone Area ထိေရာက္ေသာပတ္ ၀ န္းက်င္ကိုႏွစ္ဆတိုးနိုင္လာပါတယ္..။
ကၽြန္မ တုိ႔ Permaculture
အေျခတက် ဥယ်ာဥ္ ျခံစုိက္ပ်ဳိးေရး ရဲ႔ စုိက္ပ်ဳိးသည့္ေဘာင္ဒီဇုိင္း ေရးဆြဲ ရာမွာ ထုိ နိယမကုိက်င့္သုံးႏုိင္ပါတယ္..။ ဥယ်ာဥ္ ထဲမွာ မ်ဥ္းေျဖာင့္မ်ားအစား မ်ဥ္းေကြး မ်ားျဖင့္ပုံေဖၚျခင္းျဖင့္ စုိက္ပ်ဳိး သည့္ေနရာလြတ္ပုိမ်ားလာပါတယ္..။
ကၽြန္မတို႔ 'ေသာ့ခေလာက္ ေပါက္ နဲ႔ တူ တဲ့ပ်ဳိးေဘာင္မ်ား' ကို သုံး ကာ မ်ဥ္းေျဖာင့္ပ်ဳိးေဘာင္ ကေန လမ္းသြယ္လုိက္ တဲ့ဒီဇုိင္းပဲျဖစ္ပါတယ္..။
စုိက္ပ်ုိးသည့္ ဥယ်ာဥ္ မွာ ေနရာလြတ္ႏွင့္အနားမ်ားကိုတိုးခ်ဲ႔ ထားတာကုိပုံမွာ ေတြ႔ရပါမယ္..။ အပင္ဦးေရ ပုိၿပီး ဝင္ဆန္႔လာ တာကုိ လည္းေတြ႔ရမွာပါ..။
ထုိ Edge Effect သေဘာတရားဟာ Permaculture ေနာက္ကြယ္မွအေျခခံနိယာမျဖစ္ပါတယ္..။
ဥယ်ာဥ္ျခံ မ်ားတြင္သာမက ပဲ Field Crop ယာခင္းထဲမွာ လည္း သီးႏွံႏွစ္မ်ိဳးကိုေျပာင္း နဲ႔ဂ်ဳံကုိ အတန္း နဲ႔ စုိက္ၿပီး ပဲပိစပ္ကုိ လႈိင္း ကဲ့သုိ႔လုိင္းမ်ား နဲ႔ စုိက္ပ်ဳိးႏုိင္တာ ဒီနိယမ ရဲ႔ အားသာခ်က္ကုိအသုံးခ်ထားတာျဖစ္ပါတယ္..။
ေနရာအက်ယ္အဝန္း ကုိလည္းအက်ဳိးအရွိဆုံး အသုံးခ်နိုင္ၿပီး အပင္မ်ားကို ေနရာေဒသတစ္ခုသို႔ပိုမိုထည့္သြင္း စုိက္ပ်ဳိးႏုိင္လာပါတယ္..။
ထိုသို႔ေသာစနစ္ကို Strip Intercropping ဟုလည္း ရည္ညႊန္းေလ့ရွိၿပီး ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ိဳးစုံကို ေနရာက်ဥ္းက်ဥ္းမွာ လုိက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့မ်ဳိးစိတ္ ေတြ ထည့္သြင္း စိုက္ပ်ိဳးၿပီးကြဲျပားျခားနားေသာ မ်ိဳးစိတ္မ်ားအၾကားအျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈကို ( ဥပမာ= ပဲ နဲ႔ ေျပာင္းမွာ အက်ဳိးရွိပုံမ်ဳိး) အက်ဳိးရွိေစပါတယ္..။
Edge Effect အတြက္ လုိင္း မ်ား ကုိ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဆြဲ ယူနိုင္ပါတယ္..။
ၿခံစည္းရိုးအတြက္ Zig Zag ဇီဇတ္ပုံကေလကိုခံနိုင္ရည္ရွိေစပါတယ္..။
ေတာင္ေစာင္းတစ္ေလၽွာက္ရွိလမ္းမ်ားကို ကြန္တုိလုိင္းအတုိင္း ေဖၚေဆာင္ၿပီး ႀကီးထြားလာေသာ ဧရိယာမ်ားကိုထိန္းသိမ္း ရမွာပါ။
စုိက္ခင္းမ်ားကုိ ခရုပတ္ပုံ လည္း ေတာင္ကုန္းလုိ မုိ႔မုိ႔ေမာက္ေမာက္ အလိမ္အေကာက္ လည္းေဖၚၾကတာ ဒီသေဘာေတြပါပဲ..။
ဘာေၾကာင့္ ဒီလုိ ေတြ လုပ္ရတယ္ ဆုိတာကေတာ့ Edge Effect လုိခ်င္လုိ႔.... အရည္အေသြးေကာအရည္အတြက္ ပါတုိးပြားေစခ်င္လုိ႔ ဆုိတာ သိေလာက္ၿပီ ထင္ပါတယ္..။
ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္..။
ေဒါက္တာသန္းသန္းစိန္
ေခတၱ- ေမွာ္ဘီ ရက္ရွည္ တရားရိပ္သာ(ဝါဆုိလျပည့္ေန႔)