Permaculture (8)

Guild ကိုတည်ဆောက်ခြင်း

------------

Permaculture ကို တစ်ပိုင်းတစ်စ လေ့လာ ထိတွေ့ မိတဲ့အခါ တိုင်း စိုက်ပျိုးတဲ့ ခြံမြေ ထဲမှာ ဘယ်အပင် မျိုးစိတ် တိရိစ္ဆန် မျိုးစိတ်ကို မှ အဓိပ္ပါယ် မဲ့ ၊ရည်ရွယ်ချက် မဲ့ စိုက်ပျိုးတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သိလာရပါတယ်…။၇ လွှာ စိုက်ပျိုး တဲ့အပင်တွေအကြောင်း Permaclture (7) မှာ ရေးခဲ့ပါပြီ။

အဲလို သိလာတဲ့အခါတိုင်း နက်နဲလှစွာ တစ်ဆုံး တစ်စ သိလိုစိတ်ပြင်းပြလာရတာ နဲ့ အခုလို အချိန်ပေးတုံး သူနဲ့ ပတ်သက်တာ တွေ သေသေချာချာ လေ့လာ ဖြစ်ရင်း ဒီမှတ်တမ်းတွေပြုစု ဖြစ်လာရပါတယ်…။

အခု ရောက်ရှိလာ တဲ့အခန်းကဏ္ဍ ကတော့ ဒီ Ecosystem -ဂေဟစနစ် တစ်ခု လုံးမှာ သက်ဆိုင်ရာ ဂေဟစနစ်အသေးလေးတွေ များစွာ ချိတ်ဆက်တည်ဆောက်ထားပါတယ်…။

Permaculture မှာ အဓိက ကတော့ ကျင့်ဝတ်သိက္ခာ နဲ့ ညီညွတ်အောင်အမြဲတွေးခေါ်ပါတယ်..။အဲဒါကိုအခြေခံပြီး တော့စိုက်ပျိုးပါတယ်…။ မွေးမြူပါတယ် ။ စွမ်းအင် တွေ ရရှိအောင်ဆောင်ရွက်ပါတယ်…။

အမယ် စုံစိုက်ပျိုးရေးကတော့အဓိက သော့ချက် ဖြစ်သလို သဘာဝ မ ျှချေ ကိုပြန်လည် တည်ဆောက်ပေး ဘို့ ရာသီဥတု နဲ့ တခြားသောပြောင်းလဲမှု များကို ခံနိုင်ရည် ရှိဘို့ ရည်ရွယ် ထားတယ်…။ ဒီလို နဲ့ ရေရှည် တည်တံ့ ခြင်းထက်သာလွန် တဲ့ သဘာဝကိုပြန်လည် တည်ဆောက် ကာ မျိုးဆက်သစ်တွေကိုကောင်းတဲ့အမွေ ချန် နိုင်ဘို့ကို စဉ်းစားတွေးခေါ် လုပ်ဆောင် တာ ဖြစ်ပါတယ်..။

အခု ဖေါ် ပြ မဲ့ ဂေဟ ဗေဒ ဝေါဟာရ တစ်ခု ကတော့ Guild ဖြစ်ပါတယ်..။Guild ကို စဉ်းစားကာ သီးနှံ အုပ်စု အဖွဲ့လေးတွေ ထည့်သွင်းစိုက်ပျိုးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်..။

Guild ဆိုတဲ့ဝေါဟာရ ကဂေဟဗေဒ ဘာသာရပ် ရဲ့ အဓိက အခန်းကဏ္ဍ မှာ ပါဝင်နေပါတယ်..။

တစ်ဦး နဲ့ တစ်ဦး အပြန်အလှန် အကျိုးပြု သလို အမှီသဟဲ ပြု နေကြတဲ့ သက်ရှိမျိုးစိတ် အုပ်စု တွေကို Guild လို့ခေါ်တယ်။ သူတို့ မှီခို စားသောက်တဲ့ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ကတူညီကြတယ်..။

ဒီအုပ်စု ခွဲခြားမှုက ဇီဝဗေဒ ကိုအခြေခံ တဲ့ မျိုးစိတ်၊ မျိုးစု ခွဲခြားခြင်းတွေ( Taxonomy) နဲ့ မသက်ဆိုင်ပါဘူး..။ သူတို့နေထိုင်တဲ့ကျက်စားတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် တူညီမှု အပေါ်မှာ ပဲ ဒီအုပ်စုတူတာတွေကိုသတ်မှတ်ခွဲခြား လေ့ရှိပါတယ်…။

Permaculture Guilds တွေ ဆိုတာကတော့

မျိုးစိတ်အုပ်စုတစ်စုနှင့်တစ်ခုနှင့်တစ်ခုအကြား ကွဲပြားခြားနားသောလုပ်ဆောင်မှုအမျိုးမျိုးကို လုပ်ဆောင်ရင်း အပြန်အလှန်အကျိုးပြု ပေါက်ရောက်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်..။မူရင်းဝေါဟာ ရ Guild ဆိုတဲ့စကားလုံး ကို စိုက်ပျိုးသူများ ရင်းနှီး ကျွမ်းဝင်စေချင်ပါတယ်..။

မြန်မာလို အတိအကျ ဆိုရင်တော့ ဂေဟစနစ်အတွင်းအပြန်အလှန်ဖလှယ်နိုင်သောအလားတူလုပ်ငန်းဆောင်တာများရှိသည့်သက်ရှိ များအစည်းအရုံးများ လို့ အဓိပ္ပါယ် ပြန် ရ မှာ ပါပဲ။

အပြန်အလှန်အထောက်အကူပြုသည့်အဖွဲ့ လို့ ဆိုလေတော့ အပင်မျိုးစိတ်တွေအပြင် တိရိစ္ဆာန်များ၊ အင်းဆက်ပိုးများ၊အတူတကွကောင်းမွန်စွာ နေနိုင် တဲ့ ပုံစံမျိုးလေး တည်ဆောက်တာမျိုးပါ..။

ကျွန်မတို့ မြန်မာ မှာ သစ်သီးခြံ တွေ၊ရာဘာခြံ၊လေ ျှာ်ဖြူခြံ ၊ဒူးရင်းခြံ၊ ကျွဲကောခြံ စသည်တို့တွေ ဟာ Monoculture (သီးနှံ တစ်မျိုးတည်း ၊သက်တမ်းတူတူ…အရွယ် အစားတူတူ ၊ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးတဲ့ပုံစံတူတူ ) ဖြစ်နေတတ်ကြပါတယ်…။

ဒါဟာ အခြေအနေတစ်ခု ပြောင်းတိုင်း ခံနို်င်ရည်မရှိတတ်ပါဘူး..။ စျေးကွက် ကပြောင်းလဲ သွားတဲ့အခါ စိုက်ပျိုးသူအတွက်အဆုံးအရှုံးများလှပါတယ်..။ဥပမာ - ဖရဲ ၊ရာဘာ၊ ဂေါ်ဖီ

Guild ဟာ လူတို့လိုအပ်တဲ့ စားသုံးသီးနှ့များကိုအမြဲမပြတ်ထုတ်လုပ်ပေး နိုင် တဲ့ ဥယျာဉ်များကိုတည်ဆောက်ရန် လိမ္မာပါးနပ်စွာ စဉ်းစား တည်ဆောက်ထားတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်..။

Permaculture စိုက်ပျိုးရေးမှာ – Food Forest တွေ စတင်တည်ဆောက်ရပါမယ်..။ အဲဒီအခါ Guild အတေါးအခေါ်ကိုအခြေခံပြီး စတင်တည်ဆောက်ရပါတယ်..။

အဓိက ကြီးကြီးမားမားအထွက် ကိုရချင်တဲ့အပင်ကို စတင် အခြေပြု ပြီး သူ့ကိုဝန်းရံ တဲ့ အရံသီးနှံတွေ ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ရပါတယ်..။ဥပမာ ပန်းသီးခြံ ဆို ပန်းသီးပင် ပေါ့။ သရက်ခြံဆို သရက်ပင် ပေါ့ သူ့ကို ဗဟိုပြုရပါမယ်…။

ထိုအပင်အဟာရဖြည့် တင်းပေးနိုင်အောင် နိုက်ထရိုဂျင် ဖြည့်တင်းပေး မဲ့အပင် တွေ စိုက်ပါမယ်..။ အင်းဆက်ပိုး များမကျရောက်ရအောင် ပိုးနှင်တဲ့ ရနံ့ ရှိတဲ့ အပင်တွေ ဖြည့်ဆည်းပါမယ်..။ ဝတ်မှုံကူးစေဘို့ အင်းဆက် ဆွဲဆောင်တဲ့အပင် တွေလည်းပါဝင်ရပါတယ်။မြေဆီလွှာ ထိန်းသိမ်းဘို့အတွက် မြေဖုံးပင်တွေ စိုက်ပျိုးရပါမယ်…။ဒါ Guild တည်ဆောက်ခြင်းပါပဲ..။

ဒါကြောင့် နှစ်ရှည် ပင် တစ်ခု စိုက်ပျိုးတော့မယ် ဆိုရင် မြေမချခင် ဒီဇိုင်းအရင်ဆွဲရပါတယ်…။ တန်းကြားပင်ကြားအကွာအဝေးကို တွက်ချက်ရပါတယ်…။ သင့်တော် တဲ့ Guild ဖြစ်မဲ့အပင်တွေ ရှာဖွေစုဆောင်းထားရပါတယ်..။

သို့သော်လည်း မြေကွက်သေးငယ် တဲ့ အိမ်ခြံဝန်းအတွင်းစိုက်ပျိုး ခြင်း အတွက်ဆို Guild ကိုတည်ဆောက်ဘို့ နေရာသိပ်မရှိပါဘူး..။

သို့သော်လည်းထိုသဘောတရားအတိုင်း သိပ်မကြီးမားတဲ့ ရှောက်သံပုရာ မျိုးနွယ် ဝင်အပင်တွေ နဲ့ ပျိုးဘောင် လေးတွေ ပေါ်မှာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စုံလင်စွာစိုက်ပျိုး တဲ့ ပုံစံမျိုး ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်..။

Food Forest တွေ ထဲမှာ Guild တွေကို အဓိက အပင်အသီးသီးဝန်းရံ စိုက်ပျိုးဘို့ ဆိုတာ အချိန်တော့လိုအပ်ပါတယ်…။ ကျွန်မလေ့လာဘူးတဲ့ ဥယျာဉ်တွေက ၅ဧက ကနေ ၁ဝဧက လောက်ရှိကြပြီး သီးနှ့မျိုးစိတ် ၅၀၀ လောက်ထိ စိုက်ပျိုးထားကြတယ်…။

တစ်မျိုးထဲစိုက်တဲ့ဥယျာဉ်တွေလို ပိုးသတ်ဆေးဖြန်းဘို့ မလို အပ်ဘူး ။ ကြီးထွားလာချိန် မှာ အချိန်အနည်းငယ် ပေးရုံ နဲ့ အလိုက်သင့် စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းသွားနိုင်တာ တွေ့ဘူးပါတယ်..။

အပင်တွေမပြော နဲ့ လူတွေတောင်မှပဲ သူတို့ သဟ ဇာတ ဖြစ်တဲ့နေရာ၊ သဟဇာတ ဖြစ်တဲ့ လူတွေ နဲ့ အတူတူ နေရရင် ပျော်ရွှင်သလို ထိုကဲ့သို့တည်ဆောက်စိုက်ပျိုးထားတဲ့ Guild လေးတွေ ပေါင်းစုထားတဲ့ ဟာ ဥယျာဉ်ခြံ လေးဟာ အသိကြီးသူဉာဏ်ကြီး သူတစ်ယောက် ရဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဖန်တီးမှု အလှတရားပါပဲ..။ကျင့်ဝတ်သိက္ခာ ရှိသလို မေ ျှာ်မြင်ဆင်ခြင်ဉာဏ် ရှိခြင်းရဲ့ ပြယုဂ်သဖွယ်လည်းဖြစ်ပါတယ်..။

စိုက်ပျိုးလေ့ရှိတဲ့အပင် အတွဲအစပ်တွေကိုဖေါ်ပြရရင်

အခြေခံအားဖြင့်မုန်လာဥနှင့်ကြက်သွန်နီ ကိုဆလတ်ပင် တွေရဲ့ ဘေးတစ်ဘက်တစ်ချက် တွဲစပ်စိုက်ပျိုးလေ့ရှိကြတယ်…။ဒီစိုက်ပျိုးမှု မှာ မုန်လာဥနီနှင့်ကြက်သွန်နီနှစ်မျိုးလုံး ရဲ့ အရွက် ဟောင်းတွေ ဟာ မြေဆီလွှာကို ပြန်လည် ဖြည့်တင်းပေးနိုင်မှာ ဖြစ်တယ်..။

ပဲမျိုးနွယ်ဝင်အပင်တွေဟာ မုန်လာဥနီနဲ့အဆင်ပြေပါတယ်။ ကြက်သွန်နီ အုပ်စု ဝင်အပင် တွေ နဲ့သိပ်ပြီးအဆင်မပြေလှ ပါဘူး။

ဒါကြောင့်မိုးရာသီမှာမုန်လာဥနီနားကပ်ပြီး စိုက်တဲ့အခါ ပဲပင် တွေကလေထဲက နေ နိုက်ထရိုဂျင်ဖမ်းယူပေးတဲ့အတွက် မုံလာဥ အတွက်အဆင်ပြေစေပါတယ်..။

Rosemary ဆိုတဲ့ နှစ်ရှည် သစ်ပျော့ ပင် အပင်တစ်မျိုးကတော့ ကျွန်မ တို့မြန်မာ စိုက်ပျိုးသူတွေ နဲ့ စိမ်းလှပါသေးတယ်..။ များဖြစ်သည်။ သူက ပိုးမွှားများကို မကျရောက်အောင် တားဆီးရာတွင်ကူညီပေးပါတယ်..။

ပြောင်း၊ ပဲနှင့် ဖရုံပင် တွေ တွဲစပ်စိုက်ပျိုးတာကတော့ အရင်ကတည်းကကျင့်သုံးကြတဲ့ စံနမူနာပြ ပုံစံဖြစ်ပါတယ်..။ ဒီ သုံးမျိုးဟာ အတူတကွကောင်းမွန်စွာ ယှဉ် တွဲပေါက်ရောက်နိုင်ကြတယ် တစ်ပင် နဲ့ တစ်ပင် အပြန်အလှန်အကျိုးပြုကြပါတယ်..။

ပြောင်းဖူးကပဲမျိုးစုံနွယ် တက်ဖို့ ပင်စည်ရိုးတံ ကရပ်တည်ပေး ပါတယ်..။ ပဲမျိုးစုံက တော့ အပင်လိုအပ်တဲ့ အစားအစာ နိုက်ထရိုဂျင်ကိုလေထဲက နေဖမ်းယူ ထောက်ပံ့ပေးပါတယ်..။ အရွက်ကြီးသောအရွက်များ တွေက မြေ အစိုဓာတ်ထိန်းထားပေးနိုင်ကြတယ် ။

ဒီအတွဲအစပ်ကို ရိုးရာအစဉ်အလာအရ၊ ညီအစ်မသုံးယောက် လို့လည်းတင်စားကြပါတယ်..။ သူတို့ အတွဲအစပ်အပြင် တစ်ခါ တစ်ရံ ငရုတ်သီး၊ အာလူးအစရှိတာတွေနဲ့လည်း ထည့်သွင်း စိုက်ပျိုး လေ့ရှိပါတယ်။

Companion Crop တွေကို အင်တာနက် မှာ စာရိုက်ရှာတာ လည်း သူများအတွေ့အကြုံကို မှီငြမ်းဘို့ ကိုယ်က ကျေးဇူးတင်ရတာပါပဲ ။ သို့သော်လည်းလက်တွေ့ စိုက်တဲ့အခါ ရနိုင်တဲ့အပင် တောတောင်ရေမြေ ၊ရာသီဥတု ၊ ဒေသ ထုံးစံဆိုတာကတော့ ကိုယ်က ချိန်ဆ ထိန်းညှိရတာပါပဲ..။

Guild-Building အခြေခံကိုနားလည် တာကတော့ အသုံးဝင် ပါတယ်..။ လေ့လာခြင်းဆိုတာ ကပဲစတင် ရစမြဲပါ။

၁။ အဓိက စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မည့် အပင်ကို ဗဟိုပြုရပါမယ်..။

၂။ ပင်စိမ်းလို ၊ စပါးလင်လို ၊ပူစီနံ ချစ်တီးပန်း တို့ လို အနံ့ ထွက် တဲ့ အပင်မျိုး တွေ ပါဝင်ရပါမယ်..။ဒီအပင် တွေ ရဲ့ အန့ံကို ဝတ်မှုန် ကူးပေးတတ်တဲ့ အင်းဆက်တွေက စွဲစွဲမြဲမြဲ မှတ်မိတတ်ပြီး ၊ဖျက်ပိုးတွေကတော့ ဒီအနံ့ ကိုမကြိုက်တဲ့တွက် မလာတတ်ပါဘူး။ ဒီတာဝန်ကိုထမ်းဆောင်ပြီး သူတို့ ကိုယ်တိုင်က ကိုစျေးကွက်ဝင် ပြန်လည် ရောင်းချလို့ ရပါတယ်..။

၃။ မြေဖုံးပင် များ မြေဆီလွှာ ကာကွယ် မဲ့အပင် တွေ ရှိနေခြင်း သည်အဓိက အရေးကြီးလှပါတယ်..။အပေါ်ယံမြေလွှာ ကို တိုက်စားမသွား ဘို့အရေးကြီး လှပါတယ်..။ ကျွန်မကတော့ အဲဒီအတွက် ဗက်တီဗာ မြက် ၊ Pinto Peanut စတာတွေ စိုက်ပျိုးဘို့အကြံပေးထားပါတယ်..။

၄။ မြေဆီလွှာ ကိုပြန်လည် ဖြည့်တင်းပေး မဲ့အပင် တွေပါရှိရပါမယ်..။ ဥပမာ ပဲမျိုးရင်းဝင်အပင်တွေ ရဲ့ အမြစ် ကထွက်တဲ့ Amino Acid တွေက မြစ်ဖု ဘက်တီးရီးယား( Rhizobium Bacteria) တွေကိုဆွဲဆောင်တယ်..။ ဖြစ်ဖု ဘက်တီးရီးယားတွေ နေဘို့ အိမ် ဖြစ်ဖုလေးတွေကို ပဲပင်တွေကသာ လုပ်ပေးနိုင်ကြတယ်…။ ဒီဘက်တီးရီးယား တွေက လေ ထဲက နိုင်ထရိုဂျင်ဓာတ်ကို ဖမ်းယူပြီး ( Nitrogen Fixation ) မြေဆီသြဇာ ပြန်လည် ဖြည့်တင်းပေးလေ့ရှိပါတယ်…။ ခရမ်းချဉ်ပင်က လွဲ ပြီးကျန်တဲ့အပင်တွေကို ထောက်အကူပြုစေပါတယ်..။

၅။ နောက်ဆုံးတစ်ချက်ကတော့ တွဲဖက်တဲ့ အပင်တွေ ရဲ့ အမြစ်တည်ဆောက် ပုံ တွေ ကိုစဉ်းစားရတာပါပဲ…။ အမြစ်ဖွာ လား ရေသောက်မြစ် ကရှည်လေသေလားဘယ် ဇုံ မှာ အစားစားမှာလဲ သိဘို့ လိုအပ်ပါတယ်..။ ဟိုနေ့က ဗက်တီဗာ မြက်အကြောင်းပြောပြတဲ့အခါ မြက်ဆိုရင်ပေါင်းပင် (မလိုလားအပ်သောနေရာမှာ အချိန်အခါ မဟုတ် ပေါက်ရောက်သောအပင် )လို့ သတ်မှတ်ကြတော့ အစာလုမစားဘူးလား မေးခံရပါတယ်…။ များသောအားဖြင့်အစာစားတာ အမြစ်ထိပ်က စုတ်ယူစားသုံးတာမို့ သူ(ဗက်တီဗာ) က အောက်ကို ဆင်းတယ် ရှည် တယ်…သီးနှံပင် မရောက်နိုင်တဲ့ အလွှာက သတ္တုဓာတ်တွေကို စားတာပါလို့ ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်…။

ဒီလို စဉ်းစားတာ မျိုးကို သြဂဲနစ် သင်တန်းတွေ မှာ သင်လေ့ရှိပြီးသားပါ။ သို့သော် Permaculture ကလာတဲ့အယူအဆဆိုတာ ကိုသိစေတဲ့သဘောပါ..။ သြဂဲနစ် နဲ့ သဘောတရားတူပြီး စွမ်းအင် တွေရေတွေ သုံးတာမှာ မတူကြပါဘူး..။

ဆက်လက်ဖေါ်ပြပါမည်။

ဒေါက်တာသန်းသန်းစိန်

=============

Permaculture (8)

Guild ကုိတည္ေဆာက္ျခင္း

------------

Permaculture ကုိ တစ္ပုိင္းတစ္စ ေလ့လာ ထိေတြ႔ မိတဲ့အခါ တုိင္း စုိက္ပ်ဳိးတဲ့ ျခံေျမ ထဲမွာ ဘယ္အပင္ မ်ုိးစိတ္ တိရိစၦန္ မ်ဳိးစိတ္ကုိ မွ အဓိပၸါယ္ မဲ့ ၊ရည္ရြယ္ခ်က္ မဲ့ စုိက္ပ်ဳိးတာ မဟုတ္ဘူးဆုိတာ သိလာရပါတယ္…။၇ လႊာ စုိက္ပ်ဳိး တဲ့အပင္ေတြအေၾကာင္း Permaclture (7) မွာ ေရးခဲ့ပါၿပီ။

အဲလုိ သိလာတဲ့အခါတုိင္း နက္နဲလွစြာ တစ္ဆုံး တစ္စ သိလုိစိတ္ျပင္းျပလာရတာ နဲ႔ အခုလုိ အခ်ိန္ေပးတုံး သူနဲ႔ ပတ္သက္တာ ေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာ ျဖစ္ရင္း ဒီမွတ္တမ္းေတြျပဳစု ျဖစ္လာရပါတယ္…။

အခု ေရာက္ရွိလာ တဲ့အခန္းက႑ ကေတာ့ ဒီ Ecosystem -ေဂဟစနစ္ တစ္ခု လုံးမွာ သက္ဆုိင္ရာ ေဂဟစနစ္အေသးေလးေတြ မ်ားစြာ ခ်ိတ္ဆက္တည္ေဆာက္ထားပါတယ္…။

Permaculture မွာ အဓိက ကေတာ့ က်င့္ဝတ္သိကၡာ နဲ႔ ညီညြတ္ေအာင္အျမဲေတြးေခၚပါတယ္..။အဲဒါကုိအေျခခံၿပီး ေတာ့စုိက္ပ်ဳိးပါတယ္…။ ေမြးျမဴပါတယ္ ။ စြမ္းအင္ ေတြ ရရွိေအာင္ေဆာင္ရြက္ပါတယ္…။

အမယ္ စုံစုိက္ပ်ဳိးေရးကေတာ့အဓိက ေသာ့ခ်က္ ျဖစ္သလုိ သဘာဝ မ ွ်ေခ် ကုိျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေပး ဘုိ႔ ရာသီဥတု နဲ႔ တျခားေသာေျပာင္းလဲမႈ မ်ားကုိ ခံႏုိင္ရည္ ရွိဘုိ႔ ရည္ရြယ္ ထားတယ္…။ ဒီလုိ နဲ႔ ေရရွည္ တည္တံ့ ျခင္းထက္သာလြန္ တဲ့ သဘာဝကုိျပန္လည္ တည္ေဆာက္ ကာ မ်ုိးဆက္သစ္ေတြကုိေကာင္းတဲ့အေမြ ခ်န္ ႏုိင္ဘုိ႔ကုိ စဥ္းစားေတြးေခၚ လုပ္ေဆာင္ တာ ျဖစ္ပါတယ္..။

အခု ေဖၚ ျပ မဲ့ ေဂဟ ေဗဒ ေဝါဟာရ တစ္ခု ကေတာ့ Guild ျဖစ္ပါတယ္..။Guild ကုိ စဥ္းစားကာ သီးႏွံ အုပ္စု အဖြဲ႔ေလးေတြ ထည့္သြင္းစုိက္ပ်ဳိးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္..။

Guild ဆုိတဲ့ေဝါဟာရ ကေဂဟေဗဒ ဘာသာရပ္ ရဲ႔ အဓိက အခန္းက႑ မွာ ပါဝင္ေနပါတယ္..။

တစ္ဦး နဲ႔ တစ္ဦး အျပန္အလွန္ အက်ဳိးျပဳ သလုိ အမွီသဟဲ ျပဳ ေနၾကတဲ့ သက္ရွိမ်ုိးစိတ္ အုပ္စု ေတြကုိ Guild လုိ႔ေခၚတယ္။ သူတုိ႔ မွီခုိ စားေသာက္တဲ့ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ကတူညီၾကတယ္..။

ဒီအုပ္စု ခြဲျခားမႈက ဇီဝေဗဒ ကုိအေျခခံ တဲ့ မ်ုိးစိတ္၊ မ်ုိးစု ခြဲျခားျခင္းေတြ( Taxonomy) နဲ႔ မသက္ဆုိင္ပါဘူး..။ သူတုိ႔ေနထုိင္တဲ့က်က္စားတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ တူညီမႈ အေပၚမွာ ပဲ ဒီအုပ္စုတူတာေတြကုိသတ္မွတ္ခြဲျခား ေလ့ရွိပါတယ္…။

Permaculture Guilds ေတြ ဆုိတာကေတာ့

မ်ိဳးစိတ္အုပ္စုတစ္စုႏွင့္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုအၾကား ကြဲျပားျခားနားေသာလုပ္ေဆာင္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးကို လုပ္ေဆာင္ရင္း အျပန္အလွန္အက်ဳိးျပဳ ေပါက္ေရာက္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္..။မူရင္းေဝါဟာ ရ Guild ဆုိတဲ့စကားလုံး ကုိ စုိက္ပ်ဳိးသူမ်ား ရင္းႏွီး ကၽြမ္းဝင္ေစခ်င္ပါတယ္..။

ျမန္မာလုိ အတိအက် ဆုိရင္ေတာ့ ေဂဟစနစ္အတြင္းအျပန္အလွန္ဖလွယ္နိုင္ေသာအလားတူလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားရွိသည့္သက္ရွိ မ်ားအစည္းအ႐ုံးမ်ား လုိ႔ အဓိပၸါယ္ ျပန္ ရ မွာ ပါပဲ။

အျပန္အလွန္အေထာက္အကူျပဳသည့္အဖြဲ႔ လုိ႔ ဆုိေလေတာ့ အပင္မ်ဳိးစိတ္ေတြအျပင္ တိရိစၧာန္မ်ား၊ အင္းဆက္ပိုးမ်ား၊အတူတကြေကာင္းမြန္စြာ ေနနုိင္ တဲ့ ပုံစံမ်ဳိးေလး တည္ေဆာက္တာမ်ဳိးပါ..။

ကၽြန္မတုိ႔ ျမန္မာ မွာ သစ္သီးျခံ ေတြ၊ရာဘာျခံ၊ေလ ွ်ာ္ျဖဴျခံ ၊ဒူးရင္းျခံ၊ ကၽြဲေကာျခံ စသည္တုိ႔ေတြ ဟာ Monoculture (သီးႏွံ တစ္မ်ဳိးတည္း ၊သက္တမ္းတူတူ…အရြယ္ အစားတူတူ ၊ ႀကီးထြားဖြံ႔ျဖဳိးတဲ့ပုံစံတူတူ ) ျဖစ္ေနတတ္ၾကပါတယ္…။

ဒါဟာ အေျခအေနတစ္ခု ေျပာင္းတုိင္း ခံႏို္င္ရည္မရွိတတ္ပါဘူး..။ ေစ်းကြက္ ကေျပာင္းလဲ သြားတဲ့အခါ စုိက္ပ်ဳိးသူအတြက္အဆုံးအရႈံးမ်ားလွပါတယ္..။ဥပမာ - ဖရဲ ၊ရာဘာ၊ ေဂၚဖီ

Guild ဟာ လူတုိ႔လုိအပ္တဲ့ စားသုံးသီးႏွ့မ်ားကုိအျမဲမျပတ္ထုတ္လုပ္ေပး ႏုိင္ တဲ့ ဥယ်ာဥ္မ်ားကိုတည္ေဆာက္ရန္ လိမၼာပါးနပ္စြာ စဥ္းစား တည္ေဆာက္ထားတဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္..။

Permaculture စုိက္ပ်ဳိးေရးမွာ – Food Forest ေတြ စတင္တည္ေဆာက္ရပါမယ္..။ အဲဒီအခါ Guild အေတြး အေခၚကုိအေျခခံၿပီး စတင္တည္ေဆာက္ရပါတယ္..။

အဓိက ႀကီးႀကီးမားမားအထြက္ ကုိရခ်င္တဲ့အပင္ကုိ စတင္ အေျချပဳ ၿပီး သူ႔ကုိဝန္းရံ တဲ့ အရံသီးႏွံေတြ ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ရပါတယ္..။ဥပမာ ပန္းသီးျခံ ဆုိ ပန္းသီးပင္ ေပါ့။ သရက္ျခံဆုိ သရက္ပင္ ေပါ့ သူ႔ကုိ ဗဟုိျပဳရပါမယ္…။

ထုိအပင္အဟာရျဖည့္ တင္းေပးႏုိင္ေအာင္ ႏုိက္ထရုိဂ်င္ ျဖည့္တင္းေပး မဲ့အပင္ ေတြ စုိက္ပါမယ္..။ အင္းဆက္ပုိး မ်ားမက်ေရာက္ရေအာင္ ပုိးႏွင္တဲ့ ရနံ႔ ရွိတဲ့ အပင္ေတြ ျဖည့္ဆည္းပါမယ္..။

ဝတ္မႈံကူးေစဘုိ႔ အင္းဆက္ ဆြဲေဆာင္တဲ့အပင္ ေတြလည္းပါဝင္ရပါတယ္။ေျမဆီလႊာ ထိန္းသိမ္းဘုိ႔အတြက္ ေျမဖုံးပင္ေတြ စုိက္ပ်ဳိးရပါမယ္…။ဒါ Guild တည္ေဆာက္ျခင္းပါပဲ..။

ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ရွည္ ပင္ တစ္ခု စုိက္ပ်ဳိးေတာ့မယ္ ဆုိရင္ ေျမမခ်ခင္ ဒီဇုိင္းအရင္ဆြဲရပါတယ္…။ တန္းၾကားပင္ၾကားအကြာအေဝးကို တြက္ခ်က္ရပါတယ္…။ သင့္ေတာ္ တဲ့ Guild ျဖစ္မဲ့အပင္ေတြ ရွာေဖြစုေဆာင္းထားရပါတယ္..။

သုိ႔ေသာ္လည္း ေျမကြက္ေသးငယ္ တဲ့ အိမ္ျခံဝန္းအတြင္းစုိက္ပ်ဳိး ျခင္း အတြက္ဆုိ Guild ကုိတည္ေဆာက္ဘုိ႔ ေနရာသိပ္မရွိပါဘူး..။

သုိ႔ေသာ္လည္းထုိသေဘာတရားအတုိင္း သိပ္မႀကီးမားတဲ့ ေရွာက္သံပုရာ မ်ဳိးႏြယ္ ဝင္အပင္ေတြ နဲ႔ ပ်ဳိးေဘာင္ ေလးေတြ ေပၚမွာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္စုံလင္စြာစုိက္ပ်ဳိး တဲ့ ပုံစံမ်ဳိး ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္..။

Food Forest ေတြ ထဲမွာ Guild ေတြကုိ အဓိက အပင္အသီးသီးဝန္းရံ စုိက္ပ်ဳိးဘုိ႔ ဆုိတာ အခ်ိန္ေတာ့လုိအပ္ပါတယ္…။ ကၽြန္မေလ့လာဘူးတဲ့ ဥယ်ာဥ္ေတြက ၅ဧက ကေန ၁၀ဧက ေလာက္ရွိၾကၿပီး သီးႏွံ မ်ဳိးစိတ္ ၅၀၀ ေလာက္ထိ စုိက္ပ်ဳိးထားၾကတယ္…။

တစ္မ်ဳိးထဲစုိက္တဲ့ဥယ်ာဥ္ေတြလုိ ပုိးသတ္ေဆးျဖန္းဘုိ႔ မလုိ အပ္ဘူး ။ ႀကီးထြားလာခ်ိန္ မွာ အခ်ိန္အနည္းငယ္ ေပးရုံ နဲ႔ အလုိက္သင့္ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းသြားႏုိင္တာ ေတြ႔ဘူးပါတယ္..။

အပင္ေတြမေျပာ နဲ႔ လူေတြေတာင္မွပဲ သူတုိ႔ သဟ ဇာတ ျဖစ္တဲ့ေနရာ၊ သဟဇာတ ျဖစ္တဲ့ လူေတြ နဲ႔ အတူတူ ေနရရင္ ေပ်ာ္ရႊင္သလုိ ထုိကဲ့သုိ႔တည္ေဆာက္စုိက္ပ်ဳိးထားတဲ့ Guild ေလးေတြ ေပါင္းစုထားတဲ့ ဟာ ဥယ်ာဥ္ျခံ ေလးဟာ အသိႀကီးသူဥာဏ္ႀကီး သူတစ္ေယာက္ ရဲ႔ ႀကီးမားတဲ့ ဖန္တီးမႈ အလွတရားပါပဲ..။

က်င့္ဝတ္သိကၡာ ရွိသလုိ ေမ ွ်ာ္ျမင္ဆင္ျခင္ဥာဏ္ ရွိျခင္းရဲ႔ ျပယုဂ္သဖြယ္လည္းျဖစ္ပါတယ္..။

စုိက္ပ်ဳိးေလ့ရွိတဲ့အပင္ အတြဲအစပ္ေတြကုိေဖၚျပရရင္

အေျခခံအားျဖင့္မုန္လာဥႏွင့္ၾကက္သြန္နီ ကုိဆလတ္ပင္ ေတြရဲ႔ ေဘးတစ္ဘက္တစ္ခ်က္ တြဲစပ္စုိက္ပ်ဳိးေလ့ရွိၾကတယ္…။ဒီစုိက္ပ်ဳိးမႈ မွာ မုန္လာဥနီႏွင့္ၾကက္သြန္နီႏွစ္မ်ိဳးလုံး ရဲ႔ အရြက္ ေဟာင္းေတြ ဟာ ေျမဆီလႊာကို ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္တယ္..။

ပဲမ်ဳိးႏြယ္ဝင္အပင္ေတြဟာ မုန္လာဥနီနဲ႔အဆင္ေျပပါတယ္။ ၾကက္သြန္နီ အုပ္စု ဝင္အပင္ ေတြ နဲ႔သိပ္ၿပီးအဆင္မေျပလွ ပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္မိုးရာသီမွာမုန္လာဥနီနားကပ္ၿပီး စုိက္တဲ့အခါ ပဲပင္ ေတြကေလထဲက ေန နိုက္ထရိုဂ်င္ဖမ္းယူေပးတဲ့အတြက္ မုံလာဥ အတြက္အဆင္ေျပေစပါတယ္..။

Rosemary ဆုိတဲ့ ႏွစ္ရွည္ သစ္ေပ်ာ့ ပင္ အပင္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ကၽြန္မ တုိ႔ျမန္မာ စုိက္ပ်ဳိးသူေတြ နဲ႔ စိမ္းလွပါေသးတယ္..။ မ်ားျဖစ္သည္။ သူက ပိုးမႊားမ်ားကို မက်ေရာက္ေအာင္ တားဆီးရာတြင္ကူညီေပးပါတယ္..။

ေျပာင္း၊ ပဲႏွင့္ ဖရုံပင္ ေတြ တြဲစပ္စုိက္ပ်ဳိးတာကေတာ့ အရင္ကတည္းကက်င့္သုံးၾကတဲ့ စံနမူနာျပ ပုံစံျဖစ္ပါတယ္..။ ဒီ သုံးမ်ိဳးဟာ အတူတကြေကာင္းမြန္စြာ ယွဥ္ တြဲေပါက္ေရာက္ႏုိင္ၾကတယ္ တစ္ပင္ နဲ႔ တစ္ပင္ အျပန္အလွန္အက်ုိးျပဳၾကပါတယ္..။

ေျပာင္းဖူးကပဲမ်ိဳးစုံႏြယ္ တက္ဖို႔ ပင္စည္ရုိးတံ ကရပ္တည္ေပး ပါတယ္..။ ပဲမ်ိဳးစုံက ေတာ့ အပင္လုိအပ္တဲ့ အစားအစာ နိုက္ထရိုဂ်င္ကုိေလထဲက ေနဖမ္းယူ ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္..။ အရြက္ႀကီးေသာအရြက္မ်ား ေတြက ေျမ အစိုဓာတ္ထိန္းထားေပးႏုိင္ၾကတယ္ ။

ဒီအတြဲအစပ္ကုိ ရိုးရာအစဥ္အလာအရ၊ ညီအစ္မသုံးေယာက္ လုိ႔လည္းတင္စားၾကပါတယ္..။ သူတုိ႔ အတြဲအစပ္အျပင္ တစ္ခါ တစ္ရံ င႐ုတ္သီး၊ အာလူးအစရွိတာေတြနဲ႔လည္း ထည့္သြင္း စုိက္ပ်ဳိး ေလ့ရွိပါတယ္။

Companion Crop ေတြကုိ အင္တာနက္ မွာ စာရုိက္ရွာတာ လည္း သူမ်ားအေတြ႔အႀကဳံကုိ မွီျငမ္းဘုိ႔ ကိုယ္က ေက်းဇူးတင္ရတာပါပဲ ။ သုိ႔ေသာ္လည္းလက္ေတြ႔ စုိက္တဲ့အခါ ရႏုိင္တဲ့အပင္ ေတာေတာင္ေရေျမ ၊ရာသီဥတု ၊ ေဒသ ထုံးစံဆုိတာကေတာ့ ကုိယ္က ခ်ိန္ဆ ထိန္းညွိရတာပါပဲ..။

Guild-Building အေျခခံကိုနားလည္ တာကေတာ့ အသုံးဝင္ ပါတယ္..။ ေလ့လာျခင္းဆုိတာ ကပဲစတင္ ရစျမဲပါ။

၁။ အဓိက စုိက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မည့္ အပင္ကုိ ဗဟုိျပဳရပါမယ္..။

၂။ ပင္စိမ္းလုိ ၊ စပါးလင္လုိ ၊ပူစီနံ ခ်စ္တီးပန္း တုိ႔ လုိ အနံ႔ ထြက္ တဲ့ အပင္မ်ဳိး ေတြ ပါဝင္ရပါမယ္..။ဒီအပင္ ေတြ ရဲ႔ အန႔ံကုိ ဝတ္မႈန္ ကူးေပးတတ္တဲ့ အင္းဆက္ေတြက စြဲစြဲျမဲျမဲ မွတ္မိတတ္ၿပီး ၊ဖ်က္ပုိးေတြကေတာ့ ဒီအနံ႔ ကုိမႀကဳိက္တဲ့တြက္ မလာတတ္ပါဘူး။ ဒီတာဝန္ကုိထမ္းေဆာင္ၿပီး သူတုိ႔ ကုိယ္တုိင္က ကုိေစ်းကြက္ဝင္ ျပန္လည္ ေရာင္းခ်လုိ႔ ရပါတယ္..။

၃။ ေျမဖုံးပင္ မ်ား ေျမဆီလႊာ ကာကြယ္ မဲ့အပင္ ေတြ ရွိေနျခင္း သည္အဓိက အေရးႀကီးလွပါတယ္..။အေပၚယံေျမလႊာ ကုိ တုိက္စားမသြား ဘုိ႔အေရးႀကီး လွပါတယ္..။ ကၽြန္မကေတာ့ အဲဒီအတြက္ ဗက္တီဗာ ျမက္ ၊ Pinto Peanut စတာေတြ စုိက္ပ်ဳိးဘုိ႔အႀကံေပးထားပါတယ္..။

၄။ ေျမဆီလႊာ ကုိျပန္လည္ ျဖည့္တင္းေပး မဲ့အပင္ ေတြပါရွိရပါမယ္..။ ဥပမာ ပဲမ်ုိးရင္းဝင္အပင္ေတြ ရဲ႔ အျမစ္ ကထြက္တဲ့ Amino Acid ေတြက ျမစ္ဖု ဘက္တီးရီးယား( Rhizobium Bacteria) ေတြကုိဆြဲေဆာင္တယ္..။ ျဖစ္ဖု ဘက္တီးရီးယားေတြ ေနဘုိ႔ အိမ္ ျဖစ္ဖုေလးေတြကုိ ပဲပင္ေတြကသာ လုပ္ေပးႏုိင္ၾကတယ္…။ ဒီဘက္တီးရီးယား ေတြက ေလ ထဲက ႏုိင္ထရုိဂ်င္ဓာတ္ကုိ ဖမ္းယူၿပီး ( Nitrogen Fixation ) ေျမဆီၾသဇာ ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းေပးေလ့ရွိပါတယ္…။ ခရမ္းခ်ဥ္ပင္က လြဲ ၿပီးက်န္တဲ့အပင္ေတြကုိ ေထာက္အကူျပဳေစပါတယ္..။

၅။ ေနာက္ဆုံးတစ္ခ်က္ကေတာ့ တြဲဖက္တဲ့ အပင္ေတြ ရဲ႔ အျမစ္တည္ေဆာက္ ပုံ ေတြ ကုိစဥ္းစားရတာပါပဲ…။ အျမစ္ဖြာ လား ေရေသာက္ျမစ္ ကရွည္ေလေသလားဘယ္ ဇုံ မွာ အစားစားမွာလဲ သိဘုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္..။ ဟုိေန႔က ဗက္တီဗာ ျမက္အေၾကာင္းေျပာျပတဲ့အခါ ျမက္ဆုိရင္ေပါင္းပင္ (မလုိလားအပ္ေသာေနရာမွာ အခ်ိန္အခါ မဟုတ္ ေပါက္ေရာက္ေသာအပင္ )လုိ႔ သတ္မွတ္ၾကေတာ့ အစာလုမစားဘူးလား ေမးခံရပါတယ္…။ မ်ားေသာအားျဖင့္အစာစားတာ အျမစ္ထိပ္က စုတ္ယူစားသုံးတာမုိ႔ သူ(ဗက္တီဗာ) က ေအာက္ကုိ ဆင္းတယ္ ရွည္ တယ္…သီးႏွံပင္ မေရာက္ႏုိင္တဲ့ အလႊာက သတၱဳဓာတ္ေတြကုိ စားတာပါလုိ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္…။

ဒီလုိ စဥ္းစားတာ မ်ဳိးကုိ ၾသဂဲနစ္ သင္တန္းေတြ မွာ သင္ေလ့ရွိၿပီးသားပါ။ သုိ႔ေသာ္ Permaculture ကလာတဲ့အယူအဆဆုိတာ ကုိသိေစတဲ့သေဘာပါ..။ ၾသဂဲနစ္ နဲ႔ သေဘာတရားတူၿပီး စြမ္းအင္ ေတြေရေတြ သုံးတာမွာ မတူၾကပါဘူး..။

ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။

ေဒါက္တာသန္းသန္းစိန္

၁၂.၆.၂၀၂၀