Permaculture (6)

Permaculture အခြေခံ မူ (၁၂) ချက်

-----------( Unicode)

Permaculture သည်မြေယာ ရှုခင်းပုံစံများ ၊ လုပ်ဆောင်ပုံနှင့် အပင် နှင့် တိရိစ္ဆာန် မျိုးစိတ်များ စွာ ပေါင်းစပ်ပါဝင်မှုကို ပုံစံများကိုအလေးပေးကာ စနစ်အမျိုးမျိုး တည်ဆောက်ပေးပါတယ်..။

ဘယ်နေရာမှာ ထားလိုက်ရင်အကျိုးအရှိဆုံးဖြစ်မယ် ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နေရာချထားခြင်းတွေလည်းပါဝင်ပါတယ်..။

ထို့ကြောင့် Permaculture ဒီဇိုင်း တွေမှာ စွန့်ပစ်ရေကို ပြန်လည် အသုံးပြုစနစ် တွေ ၊ ရာသီဥတု မြေပြင်အနေအထား..ရေရရှိမှု ပေါ်မူတည်ပြီး ရေစုဆောင်းထိန်းသိမ်းတဲ့စနစ် တွေ၊ ရေ နဲ့ အတူငါးမွေးမြူတာ တို့ ၊ တောင်ကုန်းခြေရင်း တွေကို စားကျက်ခင်း တွေ ပြုလုပ်တာ…. ရေဝေရေလွဲ ဒေသ တွေမှာ သစ်တောပင်စတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်..။

ထိုသို့ တည်ဆောက်ခြင်းဖြင့်စွန့်ပစ်ပစ္စည်း၊ လူ့လုပ်အားနှင့်စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကိုအနည်းဆုံးဖြစ်စေရန်နှင့်အကျိုး ကျေးဇူးများကိုအများဆုံးရရှိစေပါတယ်..။

Permaculture ရဲ့ အယူအဆရေးရာအခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သောဒီဇိုင်းအခြေခံမူများ ဟာ စနစ်များစွာ တည်ဆောက်လိုက်ပြီး ဂေဟဗေဒနှင့်ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော မြေအသုံးချမှုဆိုင်ရာ စက်မှုတော်လှန်ရေး မတိုင်မီကာလ မှ နမူနာများကိုလေ့လာခြင်း တွေကိုအခြေခံထားတဲ့ သိပ္ပံပညာမှဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ပါတယ်..။

Permaculture သည်သြဂဲနစ်စိုက်ပျိုးရေး၊ သစ်တောရေးရာ၊ ဘက်ပေါင်းစုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့်အသုံးချဂေဟဗေဒအပါအ ၀ င်စည်းမျဉ်းပေါင်းများစွာ မှရရှိတဲ့ဗဟုသုတများစွာကိုလည်း အခြေခံထားပါတယ်..။ Permaculture ဟာ စိုက်ပျိုးရေးအပြင် လူနေအိမ်ရာ နဲ့မြေယာ ရှုခင်းများကိုဒီဇိုင်းဆွဲရာ မှာ အသုံးများခဲ့ပြီး စိုက်ပျိုးရေးသစ်တော၊ သဘာဝအဆောက်အအုံနှင့် မိုးရေစုဆောင်းသိမ်းဆည်းခြင်းကဲ့သို့သောနည်းစနစ်များကို permaculture ဒီဇိုင်းအခြေခံမူများနှင့်သီအိုရီအရပေါင်းစပ်ထားပါတယ်..။ ဒါကြောင့် လည်း Permaculture ဟာရေရှည်တည်တံ့ တဲ့ စိုက်ပျိုးရေးစနစ် ထက် သာလွန် ပါတယ် လို့ သတ်မှတ်ကြပါတယ်..။

Permaculture ဒီဇိုင်းရေးဆွဲ ရာတွင် လိုက်နာရမည့် အခြေခံ မူများ ကတော့ (၁၂) ချက်ရှိပါတယ်..။

ဆရာ ဒေးဗစ်က Permaculture တွင် ရေရှည်တည်တံ့မှုထက် သာလွန် တဲ့ အခြေခံမူများ နှင့် လုပ်ဆောင်ရမဲ့ လမ်းကြောင်းများကို Permaculture ဒီဇိုင်းအခြေခံမူ ၁၂ ခုကို တိတိကျကျ ချမှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်..။

၁။လေ့လာမႈများနှင့်အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှု - (Observe and interact)

သဘာဝနှင့်ထိတွေ့ရန်အချိန်ယူခြင်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည်ကျွန်ုပ်တို့၏အခြေအနေနှင့်ကိုက်ညီသောဖြေရှင်းနည်းများကိုဒီဇိုင်းဆွဲနိုင်ပါသည် ။ တဲ့။

ဆိုလိုတာကတော့ မိမိ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်မည့်မြေအမျိုးအစား၊ အနိမ့်အမြင့် ၊ ရေရရှိမှု ၊ မြေဆီလွှာကောင်းမွန်မှု ရှိမရှိ ၊ရာသီဥတု၊မိုးရေချိန် ၊ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်တတ်သလား ( ရေကြီးသလား မိုးခေါင်သလား၊ ရေငံဝင်သလား၊ စက်ရုံတွေ နဲ့ နီးနေသလား ) စသည်ဖြင့် သေချာပြည့်စုံအောင် အချိန်ယူလေ့လာထားပါ။ မှတ်တမ်းတွေ ထားရှိပါ..။ ဒီအချက်တွေကို အခြေခံပြီးဒီဇိုင်းဆွဲရမှာ မို့ပါ..။

၂။စွမ်းအင်ကိုဖမ်းယူသိုလှောင်ခြင်း - Catch and store energy

သယံဇာတ အရင်းအမြစ်များပေါများမှုအများဆုံးရှိပါက ထို အရင်းအမြစ်များကိုစုဆောင်းသောစနစ်များကိုတည်ဆောက်ခြင်းအားဖြင့်ကျွန်ုပ်တို့သည်၎င်းတို့ကိုလိုအပ်သည့်အချိန်များတွင်အသုံးပြုနိုင်သည်။

ဒီအချက် ကတော့ ကိုယ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မဲ့မြေနေရာမှာ သဘာဝ ရေထွက်တွေ ရှိနေမယ်…။ တောင်ကုန်း လေးပါမယ် ဆိုရင် ထိုနေရာလေး နဲ့ ကပ်လျက် ရေကန်လေးတွေတူးမယ် ..။ လေကောင်းစွာတိုက်မယ် ဆိုရင် လေရဟတ် တပ်ဆင်သင့်ပါကတပ်ဆင်မယ် ..။ သဘာဝ တောင်တန်း တွေပေါ်မှာ ရေစိ်မ့်ဆင်းမှုကောင်းစေမဲ့ သစ်တောပင်တွေ စိုက်မယ် ….လို့ ဆိုလိုပါတယ်..။

၃။အထွက်နှုန်းကိုရယူပါ - Obtain a yield

သင်လုပ်ဆောင်နေသည့်လုပ်ငန်း၏အစိတ်အပိုင်းများ မှာ သင့်အတွက်သင်အမှန်တကယ် အသုံးဝင်သော ဆုလာဘ်များရရှိကြောင်းသေချာပါစေ။

ဒီအခြေခံမူ ကတော့ Permaculture ဒီဇိုင်းရေးဆွဲ စိုက်ပျိုးနေတာ ၃ နှစ်မှ ခံစားရမယ်..၄နှစ် မှ ရမယ် ဆိုတာမျိုးမဟုတ်ပဲ ရေတို သီးနှံ( ဥပမာ - ဟင်းသီးဟင်းရွက်ခင်းများ) စိုက်ပျိုးကာ ချက်ချင်းထွက်ရှိပြီး စားသုံးနေနိုင်ရပါမယ်..။ လူတစ်ယောက်အတွက် နေ့စဉ် လိုအပ် တဲ့ စားသုံးသီးနှံအမယ် စုံက စဉ်ဆက်မပြတ်ထွက်ရှိနေရပါမယ်…။ သီးနှံ သာမက..ငါးကန်က ငါးရနေတာ… ကြက်ဥဥနေတာ ပျားမွေးမြူရေးကပျားရည်ရနေတာမျိုးကိုဆိုလိုပါတယ်..။

၄။ကိုယ်ပိုင် စီမံ ခန့်ခွဲ ခွွင့်ကိုကျင့်သုံးပြီးအဆင်ပြေမှု ရှိမရှိ တုံ့ပြန်လာ သည့်အဖြေကို အလိုက်သင့် လက်ခံပါ။ -( Apply self-regulation and accept feedback)

စနစ်များကောင်းစွာ လည်ပတ်နိုင်အောင်သေချာစေရန်မသင့်လျော်သောလုပ်ဆောင်မှုကိုတားဆီးရန်လိုအပ်ပါသည်။

ဥပမာ - မိမိရဲ့ ခြံအတွင် း မိုးရေ သိုလှောင်စုဆောင်းတဲ့ စနစ်တွေ ၊ ရေဆိုးကို ပြန်လည် အသုံးချ ပြီး စိုက်ခင်းတွေ ထံ ရေသွင်းတာ အဆင်မြေမှု ရှိမရှိ ၊စွန့်ပစ်ပစ္စည်းတွေကိုမြေသြဇာ ပြန်လုပ်တာ..တစ်နေရာရာမှာ ပြန်လည် အသုံးချမှု က ကောင်းကောင်းလည် ပတ်နိုင်ရဲ့ လား… ။စနစ်တကျဖြစ်ရဲ့လားဆိုတာ အမြဲစစ်ဆေးအဖြေရှာနေဘို့ လိုအပ်ပါတယ်..။

၅။ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်အရင်းအမြစ်များနှင့် ၀ န်ဆောင်မှုများကိုအသုံးပြုခြင်းနှင့်တန်ဖိုးထားခြင်း - (Use and value renewable resources and services)

ကျွန်ုပ်တို့၏သုံးစွဲမှုအပြုအမူနှင့်ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲမဟုတ်သော အရင်းအမြစ်များအပေါ်မှီခိုမှုကိုလျှော့ချရန်သဘာဝအရင်းအမြစ်များကိုအကောင်းဆုံးအသုံးပြုပါ။

အစကဖေါ်ပြခဲ့တဲ့ သုံးစွဲကုန်ခမ်း သွားနိုင်တဲ့ စွမ်းအင်တွေ အပေါ် မှာ အလွန်အမင်မှီခို မှုမရှိ နေရပါဘူး..။ သြဂဲနစ် ခြံမှာ သြဂဲနစ် စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ပါရဲ့ သို့သော် ပြင်ပ မှ (သို့မဟုတ်) ပြည်ပ မှ သွင်းရတယ်..သယ်ယူပို့ဆောင်ရတယ် ဆိုတာမျိုးထက် မိမိ ခြံအတွင်းမှာ ပဲ သြဂဲနစ် မြေ သြဇာ လုပ်ဆောင်နိုင်ဘို့ ကြိုးစားရပါမယ်..။

ဒီဇယ် ဆီ သုံးလို့ ရေတင်ရတာ မျိုးထက် မိုးရေစုဆောင်းတာမျိုး….။ မီးဖိုချောင် သုံးစွန့်ပစ်ရေ တွေကိုပြန်လည်အသုံးချတာမျိုး ၊ နေရောင်ခြည် စွမ်းအင်သုံး ပစ္စည်းများအသုံးပြုတာမျိုး ဖြစ်ရပါမယ်..။

၆။ မည်သည့်အရာမျှ အလေအလွင့်မရှိအောင် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ပါမည်။: (Produce no waste )

ရရှိနိုင်သမျှသောအရင်းအမြစ်များအားလုံးကိုတန်ဖိုးထားခြင်းနှင့်အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့်, ဘာမျှမဖြုန်းတီးဖို့လိုအပ်ပါသည်။

အလေအလွင့် အမှိုက်ဆိုတာ မရှိပါဘူး…။ စနစ်တစ်ခု မှ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း ဟာ နောက်စနစ်တစ်ခု အတွက် အသုံးဝင်နေရပါမယ်…။ မွေးမြူရေးခြံ မှ တိရိစ္ဆာန်ချေးဟာ အပင်အတွက် မြေသြဇာ ဖြစ်နေပါတယ်…။ စိုက်ခင်း မှ ပယ်လိုက်တဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် ဟာ တိရိစ္ဆာန် အစာ ဖြစ်နေအောင် စီမံဆောင်ရွက်ရပါမယ်…။ လုံးဝ အလေအလွင့်မရှိစေရပါဘူး..။

၇။ ပုံစံများ အကြမ်း ရေးဆွဲပြီး အသေးစိတ်သို့ဒီဇိုင်းများဖြည့်စွက်ပါ -(Design from patterns to details)

နံပါတ်(၁) အတိုင်း အကြမ်းဖျင်း ပုံစံများရေးဆွဲပြီး အဆင်မပြေလ ျှင် ပြန်လည်ပြင်ဆင် ခြင်းအားပြုလုပ်ပါ..။ ၎င်းတို့သည်ကျွန်ုပ်တို့ ဒီဇိုင်း၏ကျောရိုးကိုဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်နိုင်သည်။အတည်ပြုပြီး တာ နဲ့ အသေးစိတ်ကိုကျွန်ုပ်တို့ ထပ်မံ ဖြည့်စွက် ရပါမည်။

ဥပမာ- လူသွားလမ်းလေး ဖောက်လုပ်ခြင်း ၊ အိမ်နေရာ ရွေးချယ်ပြီး အိမ်နားတစ်ဝိုက်လိုအပ်သော သစ်ပင်စိုက်ပျိုးခြင်း ။စည်းရိုး ပင်များ စိုက်ပျိုးခြင်းစသည် ဖြင့် အနုစိတ်ထပ်မံချယ် မှုန်း စိုက်ပျိုးရပါမည်..။

၈။ ခွဲခြားခြင်းထက်ပေါင်းစည်းခြင်း - (Integrate rather than segregate)

မှန်ကန်သောအရာများကိုမှန်ကန်သောနေရာတွင်အတူ တကွ ထားခြင်းအားဖြင့်ထိုအရာများအကြားဆက်ဆံရေးသည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် မှု ရှိပါသည်။ တစ် ဦး နှင့်တစ် ဦး ပံ့ပိုးရန်အတူတကွလည်း လုပ်ဆောင်နိုင်ကြပါသည်။

Permaculture ဒီဇိုင်းသည် ကိုယ်ပိုင်ခြံ တစ်ခု (သို့မဟုတ်) အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခု မှာ တည်ဆောက်မည် ဆိုလ ျှင် နေအိမ် တည်နေရာ သည် ပြန့်ကြဲနေခြင်းထက် ပေါင်းပေါင်းစည်းစည်း ဖြစ်နေခြင်းက ပိုလို့ကောင်းပါတယ်..။ပြဿနာ ကို ပေါင်းစု ဖြေရှင်းခြင်း စျေးကွက်အတူ ပို့တာစသည် ဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်ကြပါလိမ့်မယ်…။

၉ ။နည်းနည်း အသုံးပြုပြီး တစ်ဖြေးဖြေး ဖြေရှင်းနည်းများကိုသုံးပါ။ (Use small and slow solutions)

နည်းနည်းချင်း အသုံးပြုပြီး တစ်ဖြေးဖြေး ဖြေရှင်းနည်းများကိုသုံးခြင်း သည် ကြီးမားသောစနစ်များထက် ထိန်းသိမ်းရန်ပိုမိုလွယ်ကူသည်။

ဥပမာ ။ သစ်တော တစ်ခု လုံးခုတ်ရောင်း တောင်ယာ စိုက်ပျိုးတာထက် တောင်ပေါ်က သစ်ပင်ကြပ်များ နည်းနည်းချင် ထုတ်ရောင်းမယ် ။ အိမ်ဆောက်မယ်…။ ပြီးတော့ အစားထိုးပြန် လည်စိုက်ပျိုးမယ်။ အခြေပြုထားတဲ့ စန်ကိုမပျက်ရအောင် နည်းနည်းချင်း သာ ထုတ်ယူသုံးစွဲ တာကိုဆိုလိုပါတယ်..။

၁၀။ ဇီဝမျိုးကွဲကြွယ်ဝ မှုကိုအသုံးပြုခြင်းနှင့်တန်ဖိုးထားခြင်း - (Use and value diversity)

ဇီဝမျိုးကွဲ ကြွယ် ဝခြင်း မတူညီ ကွဲပြားသော မျိုးစိတ်များစွာ ရှိနေးခြင်းသည် အမျိုးမျိုးသောခြိမ်းခြောက်မှုများ ( ရာသီဥတု၊စျေးကွက်၊ အလုပ်သမား၊) ကိုအားနည်းစေပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ရှိထူးခြားသောအကျိုးရှိမှုကိုဖြစ်ထွန်းစေပါသည်။

ကျွန်မတို့ စိုက်ပျိုးရေးသမားတွေကိုချိမ်းခြောက်နေတဲ့အရာတွေကအများသားပါ…။ အပင်မှာကျတဲ့ရောဂါ၊ ပိုးမွှား တွေကို ရန်သူ လို့ သတ်မှတ်သလို အခြားသောအကြောင်းအချက်တွေကလည်း ချိမ်းခြောက်နေပါတယ်…။ စျေးကွက် ၊အလုပ်သမား ရှားပါးမှု ၊စျေးကွက် စတာတွေက တစ်ချိန်တည်းတစ်ပြိုင်တည်း ထွက်လာတဲ့ သီးနှံတွေကို စျေးကောင်းမရအောင်နှိပ်စက်ပါတယ်..။အထွက်နှုန်းမြင့်မားတိုင်းကောင်းမွန်တဲ့ဝင်ငွေ မရရှိနိုင်ပါဘူး..။ အထွက်များလေ..စျေးကျလေ ဖြစ်တတ်သလို ပြည်ပ (နယ် စပ်ကုန်သွယ်ရေး) မှာလည်း မကြည့်ချင်မြင်လျက်သား ဆုံးရှုံးရမှုတွေ အများသားပါ..။

အဆိုးဆုံးကတော့ အထွက်ကိုပါချိမ်းခြောက်တဲ့ ရာသီဥတုပေါ့..။ အမယ် စုံစိုက်ပျိုးခြင်း နဲ့ တန်ဘိုးမြှင့်ထုတ်ကုန် ထုတ်လုပ်ခြင်းတွေက သီးနှ့တွေမဆုံးရှုံးရအောင်ကာကွယ် ပေးပါလိမ့်မယ်..။

၁၁။ စနစ်တစ်ခု၏ အနားသတ်လိုင်းများ ကိုအသုံးပြု ပါ ။တန်ဖိုးထားပါ။ (Use edges and value the marginal)

အရာဝတ္ထုများ နှင့် စနစ်တစ်ခု နှင့်တစ်ခု အကြားဆက်သွယ်မှုသည်စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံးအခြေအနေများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည်စနစ်အတွင်းတန်ဖိုးအရှိဆုံး၊ မတူကွဲပြား။ အကျိုးဖြစ်ထွန်းသော အရာမျာစွာရှိသည် တန်ဘိုးထားအသုံးပြုရပါမည်။

Permaculture ဒီဇိုင်း တွင် စနစ် တစ်ခု နဲ့ တစ်ခု ကြားနယ် ခြားနိမိတ်တွေ ၊ ခြံစည်းရိုးတန်း မကာရသေးတဲ့ နယ် စ်နေရာ တွေ ရှိတတ်ပါတယ်..။ထိုနေရာ တွေ ကို တန်ဖိုးထာစိတ်နဲ့ အသုံးဝင်တဲ့အပင်တွေ စိုက်ရပါမယ်…။ ဥပမာ မန်ကျည်းစည်းရိုး လို မျိုး၊ ကန်ဘောင်မှာ ဗက်တီဗာ မြက် စိုက်တာ မျိုး…။ ဝါးပင်တွေ ထည့်ပေးတာမျိုးပြုလုပ်ရပါမယ်..။

၁၂။ ပြောင်းလဲမှုများ ကို လက်ခံ၍ အသုံးဝင်လာအောင်ဖန်တီးခြင်း - (Creatively use and respond to change)

ကျွန်ုပ်တို့သည်မလွှဲမရှောင်သာပြောင်းလဲမှုကို လက်ခံပြီး အပြုသဘောသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သည်ကို ဂရုတစိုက်စောင့်ကြည့်ခြင်း နှင့် အသုံးဝင်လာအောင်ဖန်တီးနိုင်ရပါမည်..။

ဥပမာ - မုန်တိုင်းကြောင့်အပင်လဲသွားပါက အဆောက်အဦဆောက်လုပ်ခြင်း၊အပင်အစားထို်းခြင်း။ထင်းအတွက်သိုလေ ှာင်စုဆောင်းခြင်း၊ မြေသြဇာ ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကိုစဉ်းစားလုပ်ဆောင်တာမျိုးပါ..။ ဖြစ်လာမဲ့အကျိုးဆက်တွေကို တတ်နိုင်သမ ျှ စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုပြီး ဆိုးကျိုးနည်းအောင်ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ပါပဲ..။

ပိုးကျနေခဲ့ရင်လည်းအကျိုးပြုအင်းဆက်တွေ ဆွဲဆောင်တဲ့ အပင်တွေ စိုက်ပျိုးတာမျိုး ပါ..။

ပြောရရင်တော့အများကြီးပါ..ဆက်လက်ဖေါ်ပြပါဦးမည်။

ဒေါက်တာသန်းသန်းစိန်

၁၇.၅.၂၀၂၀