Permaculture (7)

သစ်ပင်တို့၏ အလွှာများ

သစ်ပင်များ ကြီးထွားပေါက်ရောက်ပုံ အဆင့်ဆင့် မြင့်တက်နေသည့် အလွှာများ ရှိနေစေခြင်းသည် ရေရှည်တည်တံ့နိုင်ပြီး လူသားတို့အတွက်တိုက်ရိုက်အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသော ဂေဟစနစ် ဒီဇိုင်း ရေးဆွဲ တည်ဆောက်ရန် အဓိက သော့ချက် တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်..။

တည်ညိမ် ခိုင်မာ တဲ့ ဂေဟစနစ် တစ်ခု မှာ ၎င်း၏အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သော သစ်ပင်များ၊ မြေအောက်အခြေ အနေ ၊ မြေမျက်နှာပြင်များ၊မြေပေါ်ဖုံးအုပ်ထားတဲ့ မြေကပ်ပင်များ၊ မြေဆီလွှာ၊ မှိုများ၊ အင်းဆက်ပိုးမွှားများနှင့်တိရိစ္ဆာန်များ စသည့် သက်ရှိ များစွာ တို့ကြား အချင်းချင်း ကွန်ရက်သဖွယ် ယှက်နွယ် တည်ဆောက်ထားလေ့ရှိပါတယ်..။

အပင်များသည် မတူညီသောအမြင့်များသို့ကြီးထွားလာ တဲ့အတွက် မတူကွဲပြားသော ရှင်သန်မှု နယ် ပယ် မှာ နေရာအသီးသီးရကြပါတယ်..။ အမြင့်တူရင် နေရာတစ်ခု ထဲအတွက် ယှဉ်ပြိုင်နေစရာမလိုတော့ပါ ။ အလင်းရောင်..မြေဆီလွှာ..ရေစသည်တို့ကို လုယူနေရန်လည်းမလိုတော့ချေ..။

Permaculture ဒီဇိုင်း ဖြင့်တည်ဆောက် တဲ့ ရေရှည် တည်တံ့ တဲ့ အစားအစာ သီးနှံများစွာ ရရှိစေတဲ့ သစ်တော ပုံစံ (Food Forest) တစ်ခုတွင်ယေဘုယျအားဖြင့်အသိအမှတ်ပြုလွှာအလွှာ ၇ ခုရှိပါတယ်..။

၁။ ပထမအုပ်စု မှာ အပင်အရပ်အမြင့်ဆုံး ၊ရွက်အုပ်မိုးသိပ်သည်းကျယ် ပြန့်သော အပင်များ ပါဝင်ပါတယ်..။ သို့သော်လည်း ဧရိယာ တစ်ခု လုံးကိုဖုံးလွှမ်းနေရာယူတာမျိုးတော့မဖြစ်ရပါ..။သစ်သီးပင်တွေ သစ်တောပင်တွေ စသည်ဖြင့်ရွေးချယ်ကြပါတယ်..။

၂။ ဒုတိယအုပ်စု မှာ ပထမအုပ်စုသစ်ပင် များရဲ့ တစ်ဆင့်နိမ့် တဲ့အလွှာ - သဖွယ်ရှိပြီး မိုးရေ ရရှိပြီး အလင်းရောင် အရိပ် အောက်တွင်ရှင်သန်ပေါက်ရောက်သောသစ်ပင်များ ဖြစ်ပါတယ်..။ရှောက်၊သံပုရာ ၊ပန်းသီး၊သစ်တော်သီးလိမ္မော် စသည် ဖြင့် စိုက်ကြပါတယ်..။

၃။ တတိယ အုပ်စုကတော့ ခြုံပုုတ်အလွှာ ဖြစ်ပါတယ်..။ နှစ်ရှည်ခံခြုံပုတ် ပင်တွေ အလင်းရောင်ရရှိမှု ပေါ်မူတည် ပြီး အနိမ့်အမြင့်အမျိုးမျိုးရှိတဲ့ အပင်တွေ ပါဝင်ပါမယ်..။ Berry သီး များ၊ပိုးစာသီးပင်၊ ဆူးပုတ်ကြီး ၊ဘောက်သီး စသည်ဖြင့် အများစုပါဝင်ကြပါတယ်..။

၄။သစ်ပျော့ပင်များ အလွှာ ကတော့ စတုတ္ထ အလွှာ ဖြစ်ပါတယ်..။ ထို အလွှာရှိ တဲ့ အပင်များဟာ အအေးမိလျှင် ဆောင်းရာသီရောက် တိုင်း မြေပေါ်ပြန်ကျသွား တတ်ပါတယ်..။ တစ်နှစ်ခံပင်၊ နှစ်နှစ်ခံပင်များ နှစ်ရှည် ခံပင်များလည်း ဖြစ်တတ်ပါတယ်..။ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ပင် နဲ့ ဆေးဘက်ဝင်အပင်များ ဖြစ်ပါတယ်။ဥပမာ-ငရုတ်ပင်၊ကင်ပွန်းချဉ်

၅။ ပဥ္စမ အုပ်စုမှာ မြေဆီလွှာမျက်နှာပြင် ကို ဖုံးအုပ်တဲ့မြေဖုံးပင်များ ပါဝင်ပါတယ်..။ သူက သစ်ပျော့ပင် တွေ နဲ့ နေရာ ထပ်လျက် ရှိတတ်သော်လည်း အလွှာ မတူ တဲ့အတွက် အပင်ပေါ်နဲ့ အပင်ခြေအဖြစ် ပြန့် ကားကြီးထွားနိုင်ပါတယ်..။ သို့သော်လည်း ဒီအလွှာရှိအပင်များဟာ မြေနှင့်ပိုမိုနီးကပ်စွာကြီးထွားလာပြီး မြေဆီလွှာများ ကိုမြေဆီသြဇာ ဖြည့်တင်းရန် ကူညီကြပါတယ်..။ သူတို့က သိပ်သည်းစွာကြီးထွားလာ တဲ့အတွက် အပေါ်က လမ်းလေ ျှာက်ဖြတ်သန်းခဲ့တဲ့ ဒဏ်ကိုလည်းကောင်းကောင်းခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်..။မြေဆီလွှာ တိုက်စားမှုကို ကာကွယ်ပေးပါတယ်..။ မြေအတွင်းအဟာရဓာတ်များစွာဖြည့်တင်းပေးတဲ့အလွှာ လည်းဖြစ်ပါတယ်..။

၆။ ဥစား ပင်အုပ်စု တွေ ကတော့ နံပါတ် ၆လွှာ မှာ စိုက်ရပါတယ်..။ ထို အလွှာ ရဲ့ အဓိကအစိတ်အပိုင်းများမှာ မြေအောက်မှာ သာကြီးထွားရှင်သန်ကြတဲ့အုပ်စုတွေ ဖြစ်ပါတယ်.. ။ ဂျင်း၊ကြ်သွန်အာလူး၊မုံလာဥ ၊ ကန်စွန်းဥ

၇။ နွယ် ပင်တွေ ဖြစ်ပါတယ် ။ဒေါင်လိုက်အလွှာ အဖြစ်စဉ်းစား လို့ရပါတယ်…သူရဲ့ ကြီး ထွားမှု က တွယ်မှီ ကပ်ရပ်ပေါက် တဲ့သဘာဝ ရှိပါတယ်.။စပျစ်နွယ်ပင်များ၊ အောင်မဲညို၊ ကွမ်း၊ ငရုတ်ကောင်း စသည်

အချို့သောမ ျားကလည်း မှိုများကိုပါထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး အဋ္ဌမအလွှာအဖြစ်ထည့်သွင်းထားရင်တော့ရှစ်လွှာ ရှိတယ်လို့ပြောရပါမယ်..။

သစ်ပင်အမျိုးအစားရွေးချယ်ရာမှာ တော့အဓိက ဒေသ နဲ့ လိုက်လျော ညီထွေမှုရှိတဲ့ အပင်တွေ ဖြစ်ရပါမယ်..။ ဒေသမျိုးစိတ်တွေ ရွေးချယ်ရပါမယ်..။အပင် ရဲ့ စရိုက်လက္ခဏာ ပေါ်မူတည်ပြီး တစ်ခု နဲ့ တစ်ခု သဟဇာတ ဖြစ်ဘို့လိုပါတယ်..။

ဒီအပင်ရွေးချယ် တဲ့ ဒီဇိုင်းရေးဆွဲ တဲ့အခါ…ခြောက်သွေးလွန်းတဲ့ ကန္တာရ လိုဒေသမျိုး၊ အေးလွန်းတဲ့ဒေသ မျိုး ၊အပူပိုင်းဒေသ မျိုးစသည်ဖြင့် ပုံစံမတူကြပါဘူး..။

ကျွန်မ ထိုင်းမှာ တွေ့ခဲ့တဲ့ ဒီဇိုင်းကတော့ ထိုင်းနဲ့ ရေမြေ မကွာ တဲ့ မြန်မာ နဲ့ အပင်ရွေးချယ် ပုံ ကွာခြားမယ် မထင်မိပါ..။

ထိုင်းမှာကတော့

ပထ မ အလွှာ အနေနဲ့

၁။ အရပ် အမြင့်ဆုံး အပင် တွေ ကျွန်းတို့ မဟော်ဂနီ ၊ အုန်းသီး ၊ ကွမ်းသီး တို့ကို စိုက်ပါတယ်..။

၂။ ဒုတိယ အလွှာ အနေနဲ့ သစ်ဂျပိုး ၊ မန်းကျည်း ၊ သရက် ၊ မင်းဂွတ် ၊ ပိန္နဲ စတဲ့ အလယ် အလတ် အရပ်ရှိတဲ့အပင် တွေ စိုက်ပါတယ်..။

၃။ တတိယ အလွှာ ကတော့ ခြုံပုတ် ပင်တွေ ဖြစ်တဲ့ ကင်ပွန်းချဉ် ၊ ဆူးပုတ် ၊ ငရုတ် ၊ ငှက်ပျော၊ သင်္ဘော ၊ ခရမ်းစတာတွေ စိုက်ပါတယ်..။

၄။ စတုတ္ထ အဖြစ် စပါးလင် လို၊ဗက်တီဗာမြက်တို့လို မြေ ဆီလွှာ ထိန်းတဲ့အပင်မျိုး

၅။ မိုးရေ ကို ကန် နဲ့ သိုလှောင်ပြီး ရေနေပင်တွေ ဖြစ်တဲ့ ကြာပန်း တို့ ရေကညွတ်တို့ ကိုတော့ပဥ္စမအလွှာ အဖြစ် စိုက်ပါတယ်..။

၆။ ဆဋ္ဌမအလွှာ အဖြစ် ဥစား မြေအောက်အစာသိုလှောင်သော ပင်စည် တွေ ဖြစ်တဲ့ ဂျင်း နနွင်း ၊ ဝဥ စတာတွေ စိုက်ပါတယ်..။

၇။ သတ္တမ အလွှာ ကတော့ နွယ် ပင်တွေ ဆင်တုံးမနွယ်၊ စပျစ်၊ကွမ်း၊အောင်မဲညို၊ ငရုတ်ကောင်း တို့ လို နွယ်ပင်တွေ ထည့်ထား ပါတယ်..။

အပင်တွေ ရွေးချယ် ပြီးရင် ဇုံခွဲခြားမှုတွေ ဆက်ပါအုံးမယ် ..။

ဒေါက်တာသန်းသန်းစိန်

Permaculture (7)

သစ္ပင္တုိ႔၏ အလႊာမ်ား

သစ္ပင္မ်ား ႀကီးထြားေပါက္ေရာက္ပုံ အဆင့္ဆင့္ ျမင့္တက္ေနသည့္ အလႊာမ်ား ရွိေနေစျခင္းသည္ ေရရွည္တည္တံ့နိုင္ၿပီး လူသားတို႔အတြက္တိုက္ရိုက္အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစေသာ ေဂဟစနစ္ ဒီဇုိင္း ေရးဆြဲ တည္ေဆာက္ရန္ အဓိက ေသာ့ခ်က္ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္..။

တည္ညိမ္ ခုိင္မာ တဲ့ ေဂဟစနစ္ တစ္ခု မွာ ၎၏အစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္ေသာ သစ္ပင္မ်ား၊ ေျမေအာက္အေျခ အေန ၊ ေျမမ်က္ႏွာျပင္မ်ား၊ေျမေပၚဖုံးအုပ္ထားတဲ့ ေျမကပ္ပင္မ်ား၊ ေျမဆီလႊာ၊ မွိုမ်ား၊ အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ားႏွင့္တိရိစၧာန္မ်ား စသည့္ သက္ရွိ မ်ားစြာ တုိ႔ၾကား အခ်င္းခ်င္း ကြန္ရက္သဖြယ္ ယွက္ႏြယ္ တည္ေဆာက္ထားေလ့ရွိပါတယ္..။

အပင္မ်ားသည္ မတူညီေသာအျမင့္မ်ားသို႔ႀကီးထြားလာ တဲ့အတြက္ မတူကြဲျပားေသာ ရွင္သန္မႈ နယ္ ပယ္ မွာ ေနရာအသီးသီးရၾကပါတယ္..။ အျမင့္တူရင္ ေနရာတစ္ခု ထဲအတြက္ ယွဥ္ျပဳိင္ေနစရာမလုိေတာ့ပါ ။ အလင္းေရာင္..ေျမဆီလႊာ..ေရစသည္တုိ႔ကုိ လုယူေနရန္လည္းမလုိေတာ့ေခ်..။

Permaculture ဒီဇုိင္း ျဖင့္တည္ေဆာက္ တဲ့ ေရရွည္ တည္တံ့ တဲ့ အစားအစာ သီးႏွံမ်ားစြာ ရရွိေစတဲ့ သစ္ေတာ ပုံစံ (Food Forest) တစ္ခုတြင္ေယဘုယ်အားျဖင့္အသိအမွတ္ျပဳလႊာအလႊာ ၇ ခုရွိပါတယ္..။

၁။ ပထမအုပ္စု မွာ အပင္အရပ္အျမင့္ဆုံး ၊ရြက္အုပ္မုိးသိပ္သည္းက်ယ္ ျပန္႔ေသာ အပင္မ်ား ပါဝင္ပါတယ္..။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဧရိယာ တစ္ခု လုံးကုိဖုံးလႊမ္းေနရာယူတာမ်ဳိးေတာ့မျဖစ္ရပါ..။သစ္သီးပင္ေတြ သစ္ေတာပင္ေတြ စသည္ျဖင့္ေရြးခ်ယ္ၾကပါတယ္..။

၂။ ဒုတိယအုပ္စု မွာ ပထမအုပ္စုသစ္ပင္ မ်ားရဲ႔ တစ္ဆင့္နိမ့္ တဲ့အလႊာ - သဖြယ္ရွိၿပီး မိုးေရ ရရွိၿပီး အလင္းေရာင္ အရိပ္ ေအာက္တြင္ရွင္သန္ေပါက္ေရာက္ေသာသစ္ပင္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္..။ေရွာက္၊သံပုရာ ၊ပန္းသီး၊သစ္ေတာ္သီးလိေမၼာ္ စသည္ ျဖင့္ စုိက္ၾကပါတယ္..။

၃။ တတိယ အုပ္စုကေတာ့ ျခဳံပုုတ္အလႊာ ျဖစ္ပါတယ္..။ ႏွစ္ရွည္ခံျခဳံပုတ္ ပင္ေတြ အလင္းေရာင္ရရွိမႈ ေပၚမူတည္ ၿပီး အနိမ့္အျမင့္အမ်ုိးမ်ဳိးရွိတဲ့ အပင္ေတြ ပါဝင္ပါမယ္..။ Berry သီး မ်ား၊ပုိးစာသီးပင္၊ ဆူးပုတ္ႀကီး ၊ေဘာက္သီး စသည္ျဖင့္ အမ်ားစုပါဝင္ၾကပါတယ္..။

၄။သစ္ေပ်ာ့ပင္မ်ား အလႊာ ကေတာ့ စတုတၳ အလႊာ ျဖစ္ပါတယ္..။ ထုိ အလႊာရွိ တဲ့ အပင္မ်ားဟာ အေအးမိလၽွင္ ေဆာင္းရာသီေရာက္ တိုင္း ေျမေပၚျပန္က်သြား တတ္ပါတယ္..။ တစ္ႏွစ္ခံပင္၊ ႏွစ္ႏွစ္ခံပင္မ်ား ႏွစ္ရွည္ ခံပင္မ်ားလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္..။ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကုိင္ပင္ နဲ႔ ေဆးဘက္ဝင္အပင္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ဥပမာ-ငရုတ္ပင္၊ကင္ပြန္းခ်ဥ္

၅။ ပဥၥမ အုပ္စုမွာ ေျမဆီလႊာမ်က္ႏွာျပင္ ကုိ ဖုံးအုပ္တဲ့ေျမဖုံးပင္မ်ား ပါဝင္ပါတယ္..။ သူက သစ္ေပ်ာ့ပင္ ေတြ နဲ႔ ေနရာ ထပ္လ်က္ ရွိတတ္ေသာ္လည္း အလႊာ မတူ တဲ့အတြက္ အပင္ေပၚနဲ႔ အပင္ေျခအျဖစ္ ျပန္႔ ကားႀကီးထြားႏုိင္ပါတယ္..။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီအလႊာရွိအပင္မ်ားဟာ ေျမႏွင့္ပိုမိုနီးကပ္စြာႀကီးထြားလာၿပီး ေျမဆီလႊာမ်ား ကုိေျမဆီၾသဇာ ျဖည့္တင္းရန္ ကူညီၾကပါတယ္..။ သူတုိ႔က သိပ္သည္းစြာႀကီးထြားလာ တဲ့အတြက္ အေပၚက လမ္းေလ ွ်ာက္ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ဒဏ္ကုိလည္းေကာင္းေကာင္းခံႏုိင္ရည္ရွိပါတယ္..။ေျမဆီလႊာ တုိက္စားမႈကုိ ကာကြယ္ေပးပါတယ္..။ ေျမအတြင္းအဟာရဓာတ္မ်ားစြာျဖည့္တင္းေပးတဲ့အလႊာ လည္းျဖစ္ပါတယ္..။

၆။ ဥစား ပင္အုပ္စု ေတြ ကေတာ့ နံပါတ္ ၆လႊာ မွာ စုိက္ရပါတယ္..။ ထုိ အလႊာ ရဲ႔ အဓိကအစိတ္အပိုင္းမ်ားမွာ ေျမေအာက္မွာ သာႀကီးထြားရွင္သန္ၾကတဲ့အုပ္စုေတြ ျဖစ္ပါတယ္.. ။ ဂ်င္း၊ၾက္သြန္အာလူး၊မုံလာဥ ၊ ကန္စြန္းဥ

၇။ ႏြယ္ ပင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္ ။ေဒါင္လိုက္အလႊာ အျဖစ္စဥ္းစား လုိ႔ရပါတယ္…သူရဲ႔ ႀကီး ထြားမႈ က တြယ္မွီ ကပ္ရပ္ေပါက္ တဲ့သဘာဝ ရွိပါတယ္.။စပ်စ္ႏြယ္ပင္မ်ား၊ ေအာင္မဲညဳိ၊ ကြမ္း၊ ငရုတ္ေကာင္း စသည္

အခ်ိဳ႕ေသာမ ်ားကလည္း မွိုမ်ားကိုပါထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီး အ႒မအလႊာအျဖစ္ထည့္သြင္းထားရင္ေတာ့ရွစ္လႊာ ရွိတယ္လုိ႔ေျပာရပါမယ္..။

သစ္ပင္အမ်ဳိးအစားေရြးခ်ယ္ရာမွာ ေတာ့အဓိက ေဒသ နဲ႔ လုိက္ေလ်ာ ညီေထြမႈရွိတဲ့ အပင္ေတြ ျဖစ္ရပါမယ္..။ ေဒသမ်ဳိးစိတ္ေတြ ေရြးခ်ယ္ရပါမယ္..။အပင္ ရဲ႔ စရုိက္လကၡဏာ ေပၚမူတည္ၿပီး တစ္ခု နဲ႔ တစ္ခု သဟဇာတ ျဖစ္ဘုိ႔လုိပါတယ္..။

ဒီအပင္ေရြးခ်ယ္ တဲ့ ဒီဇုိင္းေရးဆြဲ တဲ့အခါ…ေျခာက္ေသြးလြန္းတဲ့ ကႏၱာရ လုိေဒသမ်ုိး၊ ေအးလြန္းတဲ့ေဒသ မ်ဳိး ၊အပူပုိင္းေဒသ မ်ဳိးစသည္ျဖင့္ ပုံစံမတူၾကပါဘူး..။

ကၽြန္မ ထုိင္းမွာ ေတြ႔ခဲ့တဲ့ ဒီဇုိင္းကေတာ့ ထုိင္းနဲ႔ ေရေျမ မကြာ တဲ့ ျမန္မာ နဲ႔ အပင္ေရြးခ်ယ္ ပုံ ကြာျခားမယ္ မထင္မိပါ..။

ထုိင္းမွာကေတာ့

ပထ မ အလႊာ အေနနဲ႔

၁။ အရပ္ အျမင့္ဆုံး အပင္ ေတြ ကၽြန္းတုိ႔ မေဟာ္ဂနီ ၊ အုန္းသီး ၊ ကြမ္းသီး တုိ႔ကုိ စုိက္ပါတယ္..။

၂။ ဒုတိယ အလႊာ အေနနဲ႔ သစ္ဂ်ပုိး ၊ မန္းက်ည္း ၊ သရက္ ၊ မင္းဂြတ္ ၊ ပိႏၷဲ စတဲ့ အလယ္ အလတ္ အရပ္ရွိတဲ့အပင္ ေတြ စုိက္ပါတယ္..။

၃။ တတိယ အလႊာ ကေတာ့ ျခဳံပုတ္ ပင္ေတြ ျဖစ္တဲ့ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ ၊ ဆူးပုတ္ ၊ ငရုတ္ ၊ ငွက္ေပ်ာ၊ သေဘၤာ ၊ ခရမ္းစတာေတြ စုိက္ပါတယ္..။

၄။ စတုတၳ အျဖစ္ စပါးလင္ လုိ၊ဗက္တီဗာျမက္တုိ႔လုိ ေျမ ဆီလႊာ ထိန္းတဲ့အပင္မ်ဳိး

၅။ မုိးေရ ကုိ ကန္ နဲ႔ သုိေလွာင္ၿပီး ေရေနပင္ေတြ ျဖစ္တဲ့ ၾကာပန္း တုိ႔ ေရကညြတ္တုိ႔ ကုိေတာ့ပဥၥမအလႊာ အျဖစ္ စုိက္ပါတယ္..။

၆။ ဆ႒မအလႊာ အျဖစ္ ဥစား ေျမေအာက္အစာသုိေလွာင္ေသာ ပင္စည္ ေတြ ျဖစ္တဲ့ ဂ်င္း နႏြင္း ၊ ဝဥ စတာေတြ စုိက္ပါတယ္..။

၇။ သတၱမ အလႊာ ကေတာ့ ႏြယ္ ပင္ေတြ ဆင္တုံးမႏြယ္၊ စပ်စ္၊ကြမ္း၊ေအာင္မဲညဳိ၊ ငရုတ္ေကာင္း တုိ႔ လုိ ႏြယ္ပင္ေတြ ထည့္ထား ပါတယ္..။

အပင္ေတြ ေရြးခ်ယ္ ၿပီးရင္ ဇုံခြဲျခားမႈေတြ ဆက္ပါအုံးမယ္ ..။

ေဒါက္တာသန္းသန္းစိန္

၁၈.၅.၂၀၂၀